عطارخونه | خرید اینترنتی محصولات ارگانیک
خواب نقش بسیار مهمی در تضمین سلامت فردی دارد و به اندازه داشتن رژیم غذایی مناسب و انجام فعالیت‌های فیزیکی به صورت روزانه و مرتب اهمیت دارد.
بی خوابی یا کم خوابی، احساس داشتن خواب ناکافی یا بی‌کیفیت و یکی از اختلالات خواب است. ناتوانی در به خواب رفتن یا ناتوانی در خواب ماندن در مدت طولانی یا خواب عمیق را بی خوابی می‌گویند.
بیخوابی هم باعث آشفتگی خواب و هم باعث بروز برخی علائم در طول روز می‌شود. هنگامی که فردی نمی تواند خوب بخوابد باعث خستگی روزانه، بی حالی، بی ثباتی عاطفی، اختلال حافظه، سرگیجه و تحریک پذیری عملکرد و ضعف او می شود.
علل بیخوابی در بزرگسالان:
علل، علائم و شدت بیخوابی در افراد مختلف متفاوتند. به نظر متخصصان میزان بیخوابی با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد و در افراد بالای ۶۵ سال این میزان از درصد بالاتری برخوردار است؛ اما به‌طور کلی اختلالات خواب در همه سنین حتی در سنین کودکی نیز مانند بزرگسالی وجود دارد.
بیخوابی تقریباً می‌تواند بر تمامی جنبه‌های زندگی تأثیر بگذارد. تحقیقات نشان داده‌اند که بیخوابی بر عملکرد کاری تأثیر منفی می‌گذارد، قوه تصمیم‌گیری را دچار اخلال می‌کند و می‌تواند به روابط فرد آسیب بزند. در اکثر موارد، مبتلایان به بیخوابی کیفیت زندگی‌شان را بدتر از افراد عادی گزارش می‌کنند.
بیخوابی به صورت معمول سه نوع دارد:
بی خوابی گذرا :
زمانی که علایم تا سه شب ادامه داشته باشند.
بی خوابی حاد یا کوتاه مدت:
زمانی که علائم تا هفته‌ها باقی می‌ماند.
بی خوابی مزمن:
این نوع از بیخوابی ماه‌ها و حتی سال‌ها ادامه دارد.
دلایل بی خوابی:
وسواس:
وسواس فکری باعث می شود شب‌ها افکار مزاحم سراغ افراد بیاید و خواب آن ها را برهم بزند و موجب بی خوابی شود.
اضطراب:
مدام ناخودآگاه فرد درگیر این اضطراب است که اگر شب نتوانم بخوابم چه می‌شود، به همین دلیل دچار بی خوابی می شود.
افسردگی:
مشخص نیست ابتدا بیخوابی حال بیمار را به سمت افسردگی برده یا اینکه افسردگی موجب بیخوابی و اختلال خواب شده است، اما درمان افسردگی می‌تواند اختلال خواب را درمان کند.
کمال گرایی:
افراد کمال‌گرا باید از تمام ساعات روز خود بیشترین منفعت و مطلوبیت را ببرند و خواب به مفهوم نیاز ضروری برای آن‌ها بی معنی است.
عدم کنترل هیجان:
افرادی که مسئله کنترل هیجان دارند نمی‌توانند از لذت‌های آنی بگذرند و مقدمات خواب را فراهم کنند. یعنی آخر شب قهوه می‌خورند، تازه مکالمات تلفنی شروع می‌شود یا تصمیم به فیلم دیدن می‌کنند و شام می‌خورند.
ایثارگری و مهر طلبی:
افراد ایثارگر روزها درگیر ارائه خدمات و مراقبت از دیگران هستند و ممکن است ساعات پایانی شب را برای کارها و فعالیت‌های خود صرف کنند و دقیقا زمانی که بقیه خواب هستند، آن‌ها فرصتی برای خود دارند.
نور خورشید:
ساعت بیولوژیک بدن با نور تنظیم می‌شود و طلوع آفتاب به شما نشان می‌دهد که روز شده و غروب آفتاب بدن شما را آماده می‌کند تا کم کم به ساعات خواب نزدیک شوید که اگر در معرض نور نباشید می‌تواند برای شما اختلال خواب به همراه داشته باشد.
عادات نادرست خواب:
عادات خواب نامناسب مانند داشتن برنامه‌ی زمان بندی خواب نامنظم، چرت عصرانه، انجام فعالیت‌های تحریک کننده قبل از خواب، محیط خواب نا آرام و استفاده از تخت برای کار کردن، غذا خوردن، تلویزیون نگاه کردن، بازی کردن و سرگرم شدن با گوشی تلفن همراه درست پیش از به خواب رفتن، چرخه‌ی خواب را به طور کلی مختل خواهد کرد.
پیشنهاد می کنیم مقاله درمان بی خوابی در طب سنتی را مطالعه فرمایید.
ذهنیت زندگی شبانه:
برای برخی از افراد لذت از زندگی شبانه موجب بیخوابی است. در پس ذهنشان این می‌گذرد که اگر شب زودتر بخوابند بخش بزرگی از لذت را از دست می‌دهند.
دیر شام خوردن:
خوردن یک غذای سبک پیش از خواب مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی اگر فرد پیش از خوابیدن مقدار زیادی غذا بخورد، دراز کشیدن کاری سخت و دشوار خواهد بود. بسیاری از افراد در این حالت سوزش سر دل و بازگشت اسید معده به مری را تجربه کرده و این عوامل آن‌ها را در طول شب بیدار نگه خواهد داشت.
داروها:
برخی داروهای ضد افسردگی، و داروهای کنترل کننده‌ی فشار خون و آسم روی الگوی خواب اثر می‌گذارند. بسیاری از داروهای مسکن، داروهای سرماخوردگی و آلرژی و داروهای کاهش وزن، حاوی کافئین هستند که خواب را مختل می‌کند.
بیماری ها:
بیماری‌هایی همچون دردهای مزمن، سرطان، دیابت، بیماری قلبی، آسم و بازگشت اسید معده به مری، تیروئید پرکار، پارکینسون و آلزایمر باعث اختلال در خواب خواهند شد.
کافئین، نیکوتین و الکل:
قهوه، چای، نوشابه‌ی گازدار و دیگر نوشیدنی‌های کافئین دار تحریک کننده هستند. نوشیدن این مواد در ساعات پایانی عصر و در هنگام غروب آفتاب ممکن است شما را در طول شب بیدار نگه دارد.
علت بی خوابی در زنان:
مهم ترین و عمده ترین دلیل بی خوابی در زنان به تغییرات هورمونی مربوط می شود که زندگی فرد را به کلی دستخوش تغییر می کند.
علاوه بر این بی خوابی زنان دلایل دیگری هم دارد. مشکلاتی از قبیل شرایط پزشکی و دارویی، ذهنی و روحی یا اجتمایی و فردی.
علت بی خوابی در نوزادان:
اکثر مادرانی که تازه صاحب فرزند شده‌اند، با بی‌خوابی‌های نوزاد خود دست و پنجه نرم می‌کنند و به تبع خود نیز دچار بیخوابی می‌شوند. خواب نوزاد بریده بریده و منقطع است و هرچه بیشتر رشد می کند، طولانی‌تر می‌خوابد. نوزاد در طول شبانه روز، تنها یک بازه زمانی 3 تا 4 ساعته را عمیق می‌خوابد. نوزادان تازه به دنیا آمده، معمولا در طول روز می‌خوابند و شب‌ها بیدارند. پدر مادرها بدون توجه به این موضوع، نوزاد خود را بی‌خواب در نظر می‌گیرند. بیخوابی نوزادان علل گوناگونی می‌تواند داشته‌باشد:
گرسنگی و تشنگی نوزاد:
گرسنگی به عنوان مهم‌ترین و اصلی‌ترین علت بی خوابی نوزاد در بیدار شدن‌های شبانه است. حتی اگر نوزادتان را مرتب با شیر خودتان تغذیه کنید، باز هم در طول شب و یا قبل از خواب ممکن است گرسنه شود. نوزاد شما باید هرچند ساعت یکبار غذا بخورد. کودک در 6 ماه اول تا زمانی که غذاهای کمکی نمی‌خورد، بیشتر در طول شب بیدار می‌شود.
نیاز به خواب عمیق:
نوزاد یکی دوبار در طول شب بیدار می‌شود، اما بیشتر بچه‌ها می‌دانند چگونه خود را به خواب بزنند و دوباره بخواب بروند. ممکن است نوزاد شما برای خوابیدن عادت به چیزهای خاصی مانند شیر خوردن با مادر، شیشه شیر یا پستانک داشته باشد و بعد از بیدار شدن، خودش به خواب نرود. این مشکل از رایج ترین اتفاقاتی است که پدر مادرها با آن روبرو هستند.
تغییر در نظم ساعات خواب همیشگی:
نوزاد تازه متولد شده به تازگی با ریتم شبانه روزی روبرو شده‌است و هرگونه تغییر در زمان عادی و روزانه خوابیدن، می‌تواند خواب خوب را از او دریغ کند. در این زمان چرخه هورمونی و ساعت درونی بدن در حال تنظیم شدن است. این مسئله به کودک کمک می‌کند تا در زمان مشخص خواب آلود شود و بخوابد.
خستگی یا هیجان زیاد:
نوزادان نیز مانند ما بزرگسالان، وقتی که زیادی خسته باشند سخت به خواب می‌روند. خستگی بیش از حد، او را بهانه گیر و بداخلاق کرده و باعث می‌شود بیشتر از خواب بپرد. محیط پر سر و صدا، اسباب بازی‌ها، آدم‌های زیاد، صفحه نمایش‌های الکترونیکی نیز با ایجاد هیجان بیش از حد، ممکن است خواب کودک را با مشکل مواجه کند.
بیماری( کولیک، دندان و غیره):
بعضی بی خوابی‌های نوزاد، می‌تواند علائم مشکلاتی را در سلامتی او نشان بدهد. کودک در صورتی که کوچک ترین مشکلی در رابطه با گاز، رفلاکس، کولیک، سرماخوردگی، دندان درد و سرفه داشته باشد، در بیخوابی خود را نشان می‌دهد. نوزادی که کوچک ترین سرماخوردگی یا عفونت تنفسی داشته باشد، به علت احتقان یا سرفه از خواب بیدار می‌شود.
علت بی خوابی کودکان و خردسالان:
بیخوابی یا کم خوابی کودک یکی از مهم ترین مشکلات والدین است. خواب به‌ویژه برای کودکان مهم است، به طور مستقیم بر رشد جسمی و روحی تأثیر می‌گذارد. در حالت های عمیق خواب ، میزان خون رسانی به ماهیچه ها افزایش می‌یابد، انرژی بازسازی می‌شود، بافت رشد و ترمیم می یابند و هورمون های مهم برای رشد و توسعه آزاد می شوند. مشکلات خواب و کمبود خواب می تواند تأثیرات منفی بر عملکرد کودکان در مدرسه، فعالیت های مهم و روابط اجتماعی آن ها داشته باشد. پس ضرورت دارد والدین اطلاعات کافی درباره علل بروز بی خوابی و کم خوابی را داشته باشند تا از بروز آن در کودکان خود پیشگیری کنند.
مصرف دارو ها:
برخی از داروهای ضد حساسیت و گاهی داروهایی که برای کودکان بیش فعال مصرف می شود می تواند برنامه خواب و بیداری کودکان را تغییر دهد. برخ کودکانی که دارو استفاده می کنند با تغییرات میزان دوز آن ممکن است در برنامه خواب و بیداری شان بی نظمی ایجاد شود که بهتر است با پزشک متخصص خود مشورت کنند.
استفاده از تلویزیون و موبایل:
استفاده از موبایل و بازی های رایانه ای ضمن این که برای رشد کودکان مناسب نیست و گاهی باعث ایجاد تیک های عصبی می شود، زمینه بی خوابی را هم فراهم می کند. بازی های فضای مجازی ذهن بچه ها را مشغول خود می کند و بهتر است استفاده از آن ها را قبل خواب محدود کنید.
بی خوابی و عوارض آن بر مغز:
بی خوابی شبانه و فراهم نبودن شرایط مناسب برای استراحت مغز عوارض جدی و خطرناکی برای این عضو مهم خواهد داشت. خطراتی که بی خوابی برای مغز دارد در مرحله اول پیری مغز خواهد بود. با اینکه هر یک از ما ممکن است هر از چند گاهی دچار بیخوابی شویم، اما استمرار این وضعیت می تواند عوارض ناخوشایندی را برای سلامت مغزی ما به همراه داشته باشد.
تحلیل حافظه:
به عقیده محققان، مغز در زمان خواب همه اتفاقات روز را بازیابی می‌کند تا اطلاعات مهم فراموش نشوند. در نتیجه، عدم خواب کافی و مطلوب می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات حافظه شود.
مشکلات سخنوری:
کم‌خوابی می‌تواند عملکرد بخش گیج‌گاهی را مختل کند. این قسمت مغز نقش اصلی در زمان فرآیند درک مفهوم و کلمات را دارد. در نتیجه فعالیت آن در کسانی که به اندازه کافی می‌خوابند بسیار خوب است اما در شرایط بیخوابی خیلی ضعیف عمل می‌کند.
خشم:
کم‌خوابی و بیخوابی باعث تمرکز روی افکار منفی می‌شود و فرد به سختی می‌تواند حالات چهره را تشخیص دهد. کاهش خلق و خو نیز به دلیل ارتباطات گسسته یا آشفته بین بخش‌های مختلف مغز به وجود می‌آید.
حواس پرتی:
از دست دادن گاه‌گاه تمرکز امری کاملا طبیعی است اما زمانی که فرد از خواب طبیعی محروم شود حواس‌پرتی افزایش می‌یابد که یکی از عوارض بی خوابی برای مغز است.
توهم و خیال:
مغزی که به خوبی استراحت کرده باشد محرک‌های خارجی مانند سر و صدا، نور و بو را فیلتر می‌کند تا از فعالیت زیاد حواس پیشگیری شود. اما پس از بیخوابی شبانه مغز نمی‌تواند به خوبی این عوامل را فیلتر کند و ممکن است فرد چیزهای غیر واقعی را ببیند و دچار توهم و خیال شود.
عوارض ناشی از کم خوابی و بی خوابی بر سلامت:
- ناتوانی در یادگیری و عملکرد شغلی و تحصیلی پایین
- واکنش کند در زمان رانندگی و یا مواجه با تصادفات خطرناک
- اختلالات روانی و ذهنی مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی
- افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی
- تحریک پذیری و بی ثباتی عاطفی
- سردرد
- افزایش وزن به دلیل عدم تعادل هورمونی
- دید ضعیف و دوبینی و تاری دید
- عدم تمرکز
- ضعف سیستم ایمنی
- دیابت
- و…
