عطارخونه | خرید اینترنتی محصولات ارگانیک
یک صحنه آشنا را تصور کنید:
صبح است. مادربزرگ کنار سماور ایستاده و همانطور که چای تازه را در استکان میریزد، با قاشق چوبی مقدار کمی روغن حیوانی محلی را در ماهیتابه میگذارد. بوی آرامشبخش آن تمام خانه را پر میکند.
از آن طرف، شما در گوگل جستجو کردهاید «روغن اشباع ضرر دارد؟»، «بخوریم یا نه؟»، «کلسترول میبرد بالا؟» و دهها حرف متناقض جلوی چشمتان آمده.
این سردرگمی کاملاً طبیعی است.
در سالهای اخیر چربیها یکی از جنجالیترین موضوعات دنیای تغذیه شدهاند.
یک روز میگویند روغن اشباع دشمن قلب است.
فردایش مقاله جدید میگوید خیر، چربی اشباع طبیعی نهتنها بد نیست، بلکه برای هورمونها و مغز ضروری است.
اما واقعاً حقیقت چیست؟
آیا روغن اشباع برای بدن خوب است یا بد؟
و مهمتر از همه: طب سنتی ایرانی درباره آن چه میگوید؟
بیایید قدمبهقدم موضوع را باز کنیم، اما نه مثل کتاب درسی.
طوری که وقتی خواندن این متن تمام شد، با خیال راحت بتوانید تصمیم بگیرید کدام روغن برای خانهتان مناسب است.
روغن اشباع دقیقاً چیست؟ (تعریف ساده و قابل فهم)
اگر بخواهم خیلی ساده بگویم:
روغن اشباع همان چربیای است که در دمای اتاق کمی سفت یا نیمهجامد میشود.
مثالهای آشنا:
• روغن حیوانی (روغن گاوی سنتی)
• کره
• روغن نارگیل
• چربیهای طبیعی داخل گوشت
• دنبه و پیه
از نظر علمی، دلیل «سفتی» این روغنها این است که مولکولهایشان پیوندهای اشباع دارند؛ یعنی تمام جایگاههای شیمیاییشان پر شده و جای خالی ندارند. همین ساختار باعث میشود پایدارتر باشند و دیرتر اکسید شوند.
اکسید نشدن یعنی:
• کمتر فاسد میشوند
• هنگام حرارتدادن ترکیبات سمی تولید نمیکنند
• و برای پختوپز سالمترند
این نکته برای کسانی که هر روز آشپزی میکنند، بسیار مهم است.
طب سنتی درباره چربی اشباع چه میگوید؟
اگر متون طب ایرانی را ورق بزنیم، یک موضوع کاملاً واضح دیده میشود:
چربی طبیعی و سالم، یکی از ارکان تقویت بدن است.
ابنسینا بارها اشاره میکند که:
• چربی طبیعی به قوام بدن کمک میکند،
• برای رحم و قوای جنسی ضروری است،
• به قوت قلب کمک میکند،
• و برای رشد کودکان حیاتی است.
اما یک نکته ظریف وجود دارد:
طب سنتی بین چربی طبیعی و چربی مانده، صنعتی یا نامناسب مزاج تفاوت بزرگی قائل است.
یعنی:
• روغن حیوانی سالم = مقوی، گرمکننده، افزایشدهنده نیرو
• روغن صنعتی و ناخالص = ایجاد انسداد، سنگینی، ضعف هضم
پس مشکل «روغن اشباع» نیست؛
مشکل کیفیت روغن است.
چرا با روغنهای اشباع طبیعی، اینهمه بدرفتاری شده؟
سالها پیش، یک فرضیه اشتباه در غرب پخش شد:
«هرچه چربی اشباع میخورید، کلسترولتان بالا میرود و دچار حمله قلبی میشوید.»
این فرضیه بعدها توسط دهها پژوهش نقض شد، چون:
• کلسترول بالا لزوماً از چربی اشباع نیست،
• شکر و روغنهای صنعتی و ترانس سهم بسیار بزرگتری در بیماری قلبی دارند،
• هورمونها، مغز و سیستم ایمنی بدون چربی اشباع نمیتوانند درست کار کنند.
به زبان سادهتر:
مشکل اصلی بسیاری از بیماریهای امروز، کمبود چربی طبیعی و مصرف زیاد روغنهای صنعتی و گیاهی تصفیهشده است.
طب سنتی هم دقیقاً همین را هزار سال قبل گفته بود.
انواع روغنهای اشباع (طبیعی vs مضر)
برای اینکه موضوع روشنتر شود، یک جدول مختصر و کاربردی ببینیم:
| نوع روغن | مزاج (در طب سنتی) | ویژگیها | مناسب برای |
| روغن حیوانی گاوی سالم | گرم و تر معتدل | مقوی مغز، تقویتکننده قلب، مناسب هضم | پختوپز، صبحانه، تقویت عمومی |
| کره طبیعی | گرم و تر | انرژیزا، کمک به هضم، مناسب مزاج سرد | صبحانه، غذای کودک |
| روغن نارگیل | بسیار گرم | مناسب تیروئید کمکار، انرژیزا، ضد قارچ | پختوپز سبک |
| چربی صنعتی (مارگارین و…) | سرد و خشک فاسد | افزایش التهاب، انسداد، چاقی بدشکل | نامناسب |
روغن اشباع چه تاثیری روی بدن دارد؟ (واقعیت بدون تعارف)
۱. سوخترسانی عمیق و پایدار
چربی اشباع مثل هیزم آرامسوز است.
با مصرف آن:
• دیرتر گرسنه میشوید،
• قند خون ثابتتر میماند،
• انرژیتان نوسان نمیکند.
طب سنتی هم میگوید:
چربی طبیعی “قوت” را در بدن نگه میدارد.
این موضوع مخصوصاً برای افراد با مزاج سرد و کسانی که زود خسته میشوند، حیاتی است.
۲. حمایت از مغز و سیستم عصبی
۷۰٪ مغز از چربی ساخته شده است.
بدن انسان برای ساخت:
• غلافهای عصبی
• هورمونهای ضداسترس
• تمرکز
• یادگیری
نیاز فوری به چربی اشباع دارد.
به همین دلیل، کمبود چربی طبیعی، علایمی مثل:
• اضطراب،
• بیحالی،
• کاهش حافظه
ایجاد میکند.
در طب سنتی نیز همیشه برای تقویت مغز:
• روغن حیوانی
• بادام
• کنجد
توصیه شده است.
۳. بهبود هضم و عملکرد معده
شاید عجیب باشد، اما روغن اشباع سالم هضم را بهتر میکند.
چگونگیاش ساده است:
• مخاط معده را تقویت میکند
• حرکات دستگاه گوارش را منظم مینماید
• از خشکی روده جلوگیری میکند
بهخصوص اگر همراه با غذاهای خشک مثل برنج مصرف شود.
۴. تاثیر روی قلب
اینجاست که اغلب مردم دچار اشتباه میشوند.
مصرف چربی طبیعی سالم:
• باعث افزایش کلسترول خوب (HDL) میشود،
• کلسترول بد را پایدار میکند،
• التهاب رگها را کاهش میدهد.
اما چربی صنعتی و ترانس:
• رگها را ملتهب میکند
• باعث رسوب چربی نامناسب میشود
طب سنتی میگوید:
انسداد به دلیل کیفیت بد غذاست، نه گرمبودن آن.
۵. تقویت هورمونها و باروری
هورمونهای جنسی (استروژن، تستوسترون، پروژسترون) از چربی ساخته میشوند.
کمبود چربی اشباع طبیعی مساوی است با:
• افت میل
• اختلالات قاعدگی
• ضعف تخمدان
• خستگی شدید
در طب سنتی، برای تقویت رحم و باروری همیشه روغنهای طبیعی تجویز شده است.
۶. سیستم ایمنی قویتر
چربی طبیعی، ساخت غشاهای سلولی را بهتر میکند.
سلول سالم، سیستم ایمنی سالم.
برای همین کسانی که از رژیمهای کمچربی استفاده میکنند، بیشتر:
• سرما میخورند
• دیر خوب میشوند
• دچار التهاب و ضعف میشوند
از کجا بفهمیم یک روغن اشباع سالم است؟
مهمترین نکته این است که روغن:
• با روش سنتی تهیه شده باشد
• ماده افزودنی نداشته باشد
• بوی طبیعی داشته باشد
• ترانس نداشته باشد
مثال:
روغن حیوانی سالمه چون از کره گاوی خالص، بدون مواد افزوده و با روش سنتی تهیه میشود، در همین دسته قرار میگیرد.
چقدر روغن اشباع بخوریم؟
نه افراط، نه تفریط.
• افراد با مزاج سرد: نیاز بیشتر
• افراد با مزاج گرم: مقدار کمتر
• کودکان: روزانه یک تا دو قاشق
• بزرگسالان: ۲ تا ۴ قاشق چایخوری در روز
• سالمندان: همراه غذا، نه بهصورت خالی
بخش پرسشهای متداول
۱. آیا روغن اشباع کلسترول را بالا میبرد؟
اگر از روغن طبیعی استفاده شود نه.
مواردی که کلسترول را بالا میبرد:
• شکر
• غذاهای سرخشده صنعتی
• استرس
• کمخوابی
• روغنهای ترانس و نباتی
۲. آیا برای لاغری مناسب است؟
بله؛ چون چربی طبیعی باعث:
• سیری طولانی
• کاهش ولع
• جلوگیری از نوسان قند
میشود.
۳. بهترین روغن اشباع برای آشپزی چیست؟
برای طبخ:
• روغن حیوانی سالم
• روغن نارگیل
• کره
برای سرخکردن عمیق:
• روغن حیوانی سالم
۴. آیا افراد با کبد چرب میتوانند روغن اشباع بخورند؟
اگر کبد چرب ناشی از قند و چربی بد باشد، بله؛
مصرف روغن طبیعی بهصورت متعادل کمککننده است.
۵. طب سنتی چه زمانی مصرف روغن اشباع را منع میکند؟
وقتی:
• مزاج فرد بیشازحد گرم باشد
• دچار انسداد ناشی از غذاهای فاسد باشد
• به اندازه کافی هضم قوی نداشته باشد
در غیر این صورت مصرف معقول آن مفید است.
جمعبندی: اصل ماجرا چیست؟
اگر بخواهیم تمام بحث را در یک جمله جمع کنیم:
بدن انسان برای سالم ماندن به چربی اشباع طبیعی نیاز دارد؛ آنچه مضر است، روغنهای صنعتی و تقلبی است.
چربی طبیعی:
• به مغز نیرو میدهد
• قلب را پشتیبانی میکند
• هورمونها را تنظیم میکند
• هضم را بهتر میکند
• و کیفیت زندگی را بالا میبرد
طب سنتی و علم جدید هر دو روی یک موضوع توافق دارند:
روغن اشباع سالم، بخشی از تغذیه کامل انسان است.
فراخوان به اقدام
اگر در مسیر سبک زندگی سالم هستید،
اگر غذاهای طبیعی، بدون افزودنی و سازگار با مزاج را انتخاب میکنید،
اولین قدم این است که روغنهای تقلبی و صنعتی را کنار بگذارید و روغن طبیعی واقعی را جایگزین کنید.
همین تغییر کوچک، در انرژی روزانه، هضم، خلقوخو و کیفیت زندگیتان کاملاً محسوس خواهد بود.
