شاید شما با علائمی مانند خارش شدید، قرمزی، جوش‌های ریز، پوسته پوسته شدن و خشکی پوست در بدن خود یا خانواده یا اطرافیان‌تان روبه‌رو شوید؛ اما ممکن است اطلاع کافی از عارضه‌ای که با آن درگیر هستید را نداشته باشید.

اگزما یا درماتیت به التهاب یا آماس پوست گفته می‌شود و از یک کلمه یونانی به معنای جوش بالا آمده است. این بیماری گاهی ریشه‌ ژنتیکی دارد و ممکن است در بین اعضای یک خانواده شایع باشد.

دلایل به وجود آمدن اگزما

عامل به وجود آمدن اگزما هنوز به طور قطعی مشخص نشده، ولی بعضی از پزشکان عقیده دارند که یکی از علل بروز این بیماری ناشی از فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی بدن در پاسخ به عوامل ناشناخته و محرک‌های محیط زیست است.

از دیگر علل بیماری اگزما می‌توان به این موارد اشاره کرد:

تماس با مواد خشن یا خارش‌زا همچون پشم، آب و هوا، دمای بیش از حد گرم یا بیش از حد سرد، تماس با حیوانات، استرس، استعمال دخانیات، مواد شیمیایی موجود در صابون یا مواد شوینده،‌ لوازم آرایشی، عطر‌ و اسانس‌ها.

همچنین برخی از حساسیت‌های غذایی می‌تواند باعث تحریک اگزما شود. از این رو برای برخی از افراد مفید است که از چیزهایی که به آن حساسیت دارند بپرهیزند. خیلی از افراد دچار اگزمای پوستی دارای آلرژی‌های غذایی هم هستند. اما نوع حساسیت غذایی و میزان ارتباط آلرژی غذایی به اگزمای پوستی هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. حساسیت‌های غذایی رایجی که با اگزمای پوستی مرتبط هستند معمولا شامل موارد مانند شیر گاو، تخم مرغ، محصولات سویا‌، گلوتن، مغزها (خشکبار)، ماهی و صدف‌ می‌شود. خوردن این غذاها حتما باعث اگزما نمی‌شود، اما این غذاها یا غذاهای دیگر می‌توانند اگزما پوستی را تحریک کرده و باعث بیشتر یا بدتر شدن شرایط آن شوند.

تاثیرات اگزما بر پوست

اگزما ممکن است سبب تیره‌تر و ضخیم‌تر شدن پوست نوجوانان و بزرگسالان شود. همچنین گاهی این بیماری باعث خارش شدید پوست افراد می‌شود و به همین خاطر زخم‌هایی را بر پوست‌شان ایجاد می‌کند.

اگزما انواع مختلفی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به درماتیت آتوپیک، درماتیت تماسی، اگزمای دیس هیدروتیک، اگزمای نومولار، درماتیت سبورئیک، درماتیت ساکن اشاره کرد. این بیماری علاوه بر ایجاد خارش و قرمزی پوست حتی ممکن است عوارضی چون ایجاد زخم‌های آبدار، خشکی، زبری و پوسته‌پوسته شدن پوست به همراه داشته باشد.

انواع اگزما شایع در بدن

اگزما دست

اگزما دست یک بیماری پوستی شایع است. این بیماری ممکن است با التهاب، پوسته‌ریزی، خشکی، قرمزی، خارش یا حتی تاول‌زدن پوست همراه باشد. عوامل ژنتیکی، آلرژن‌های تماسی و مواد تحریک کننده در بروز این نوع اگزما موثرند. این بیماری بیشتر در افرادی دیده می‌شود که با مواد شیمیایی و عوامل تحریک کننده سر و کار دارند.

اگزما لب

همچنین اگزمای لب‌ها به دلیل حساسیت تماسی و عوامل خوراکی و مواد آرایشی اتفاق می‌افتد که در این حالت منجر به خشک شدن، پوسته‌ریزی و حتی خارش لب‌ها می‌شود.

اگزما پوست سر

نوع دیگر از اگزما، اگزمای پوست سر است که اغلب به علائمی چون خارش، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن پوست سر ختم می‌شود. این نوع اگزما درماتی سبورئیک نام گرفته، درماتیت سبورئیک در نوزادان با نام بیماری کلاه گهواره شناخته می‌شود.

دلایل ایجاد اگزما از نگاه طب سنتی

از منظر طب سنتی، اگزما یک بیماری ناشی از اختلالات کبدی است که برای درمان آن باید در ابتدا اختلال کبد درمان شود. این مشکل هم معمولا ناشی از خشکی کبد بر اثر سودا و حرکت مواد سودایی در پوست ایجاد می شود. بنابراین ممکن است این مواد گاهی تغییر مکان داشته باشند و در جاهای مختلف پوست ظاهر شوند.

به طور عمده دو خلط خشک (یعنی صفرا و سودا) مخلوط با خون به سطح پوست آمده و ایجاد اگزما می‌کنند.

اگزمای نوع صفراوی در فصل گرما و با خوردن گرمی‌ها بروز پیدا می‌کند. اما نوع سوداوی هم در اوج گرما و هم در اوج سرما می‌تواند ایجاد شود.

از نظر طب سنتی، مقدار و کیفیت ماده تجمع پیدا کرده در بدن از لحاظ غلظت و لطافت، انواع بیماری و شدت علائم آن را تعیین می‌کند.

درمان اگزما از نظر دکتر روازاده

روش مصرف بقچه درمان اگزما و توصیه‌های دکتر روازاده از این قرار است.

از مصرف مواد غذایی با طبع گرم و ادویه پرهیز کنید. موضع را با لعاب اسفرزه هفته‌ای سه مرتبه و هر مرحله ۱۰ دقیقه ماسک کنید. ماءالجبن (آب پنیر) را به مدت چند روز به مقدار نصف لیوان به هنگام ناشتا میل کنید.

همچنین ماءالشعیر طبیعی مفید است. حمام زیاد بروید اما در زمان‌های کوتاه و توجه داشته باشید که تعریق برای‌تان مضر است. مالیدن سرکه با کمی آب کرفس و مقداری کمی بوره ارمنی در حمام بر بدن مفید واقع می‌شود. همچنین استفاده از گل سرشور و حجامت فواید بسیاری دارد.

برای درمان اگزما پاکسازی بدن از سودا و پرهیز از غذاهای سودازا مثل سوسیس، کالباس، کنسرو، نوشابه، پیتزا، سس، گوشت گاو، عدس، بادمجان، گوجه، کلم و قارچ باید در برنامه شما قرار بگیرد. استفاده از ضماد اگزما که ترکیبات آن دوای سیاه (ایکتیول + وازلین)، موم، روغن زیتون و...‌ است، می‌تواند باعث التیام خارش دست و پا از سودا، صفرا و دم شده و بلغم سوخته را ترمیم کند. همچنین مسکن اگزماهای پوستی، نرم کننده پوست، ترمیم زخم پوستی بوده و مفید است.

سکنجبین عسلی

درمان اگزما از نظر حکیم خیراندیش

حکیم حسین خیراندیش در این‌باره می‌گوید اگزما دو نوع است. نوع اول صفراوی، خارشی است که در هنگام خوردن گرمی‌ها مانند دارچین، خرما و عسل در فصل گرما بروز می‌کند و خشکی پوست ایجاد می‌کند و آن‌قدر باید بخاراند تا خون بیاید بعد آرام می‌شود. نوع دوم سوداوی، هم در اوج گرما و هم در اوج سرما پدید می‌آید. این حالت خشکی پوست دارد، بعد از دوش آب سرد، بعد از خوردن سردی زیاد مانند ترشی یا گرمی زیاد خارش پیدا می‌کنید.

برای درمان هر دو نوع می‌توان روزی یک تا سه لیوان سرکه انگبین (دو واحد عرق نعنا، دو واحد عسل، یک واحد سرکه طبیعی) برای رقیق شدن خون میل کند.

از این شربت بسته به ذائقه خود حدود یک سوم لیوان ریخته، باقی را آب بریزید و استفاده شود.

در اگزما سوداوی بهتر است برای تهیه سرکنجبین به جای عرق نعنا از عرق کاسنی استفاده کند.

غذاهای لطیف مانند سوپ گندم و حلیم و میوه‌های مرطوب مانند سیب یا ترکیبی از آب سیب، آب هویچ و آب کرفس بخورد (۱۲۰ روز).

بعد از این درمان، اگر اگزمای سوداوی باشد حجامت عام انجام دهد و اگر خیلی پیشرفته باشد روی سطح آن را هم خراش سطحی (تا سه مرحله) بدهند.

اگر اگزمای صفراوی باشد حجامت عام پس از ۴۰ روز از خوردن سکنجبین کافی است.

روغن‌های آرام‌بخش مفید برای هر دو نوع، روغن شتر مرغ یا روغن گل ختمی است که باید به صورت موضعی بمالند و در طول سال نیز بهار و پاییز حجامت کنند.