عطارخونه | خرید اینترنتی محصولات ارگانیک
مقدمه:
با افزایش آگاهی عمومی نسبت به سلامت و تغذیه، روش‌های متعددی برای کاهش وزن و حفظ سبک زندگی سالم مطرح شده‌اند. یکی از محبوب‌ترین روش‌ها در دهه اخیر، رژیم لاغری فستینگ (Fasting) یا همان روزه‌داری متناوب است.
اما نظر طب سنتی درباره رژیم فستینگ برای لاغری چیست؟ آیا این روش با اصول مزاج‌شناسی و دیدگاه‌های حکمایی مانند دکتر روازاده، دکتر خیراندیش، دکتر کرد افشار و سایر بزرگان طب ایرانی سازگار است؟
در این مقاله، به بررسی دقیق و علمی این موضوع از نگاه طب سنتی می‌پردازیم و سعی می‌کنیم به تمام سوالات شما پاسخ دهیم.
۱. رژیم فستینگ چیست؟ (تعریف کامل روزه‌داری متناوب)
رژیم فستینگ یا روزه‌داری متناوب، به معنای خوردن غذا در بازه زمانی مشخص و پرهیز از مصرف غذا در سایر ساعات شبانه‌روز است. معمولاً افراد در این روش، بین ۸ تا ۱۰ ساعت غذا می‌خورند و باقی ساعات را در حالت روزه می‌مانند. محبوب‌ترین نوع آن، رژیم فستینگ ۱۶:۸ است؛ یعنی ۱۶ ساعت روزه و ۸ ساعت مجاز به خوردن.
۲. رژیم فستینگ از نظر طب سنتی چه جایگاهی دارد؟
در طب سنتی ایرانی-اسلامی، پرهیز از پرخوری، رعایت نظم در وعده‌های غذایی و گرسنگی کنترل‌شده، همواره مورد تأکید بوده است. حکما معتقدند «معده خانه تمام بیماری‌هاست»، بنابراین فرصت دادن به دستگاه گوارش برای استراحت، باعث تقویت قوای بدن و تعدیل مزاج می‌شود.
دکتر روازاده و دکتر خیراندیش هر دو بر این عقیده‌اند که روزه‌داری اسلامی که شباهت بسیاری به فستینگ دارد، یکی از مهم‌ترین راه‌های پاکسازی بدن از سودا، بلغم و مواد زائد است. از این منظر، اگر فستینگ به شکل درست انجام شود، با اصول طب سنتی هماهنگ خواهد بود.
۳. چرا رژیم فستینگ برای لاغری موثر است؟ (۳ دلیل مهم)
۱. کاهش سطح انسولین: با کاهش دفعات غذا خوردن، سطح انسولین پایین می‌آید و چربی‌سوزی آغاز می‌شود.
۲. افزایش هورمون رشد: در حالت روزه، سطح هورمون رشد بالا می‌رود و این باعث حفظ عضلات و سوزاندن چربی‌ها می‌شود.
۳. تنظیم اشتها: کاهش زمان خوردن، اشتهای کاذب را کنترل می‌کند که در طب سنتی از عوامل اصلی چاقی است.
۴. انواع رژیم فستینگ (۵ مدل محبوب)
۱. ۱۶:۸ – ۱۶ ساعت روزه و ۸ ساعت غذا خوردن
۲. ۵:۲ – در هفته، دو روز کاهش شدید کالری (۵۰۰-۶۰۰ کیلوکالری)
۳. Eat-Stop-Eat – ۲۴ ساعت روزه، دو بار در هفته
۴. ۱۲:۱۲ – ۱۲ ساعت غذا خوردن، ۱۲ ساعت روزه
۵. Alternate-day fasting – یک روز در میان روزه کامل
در میان این‌ها، نوع ۱۶:۸ با سبک زندگی ایرانی و توصیه‌های طب سنتی بیشترین سازگاری را دارد.
۵. در رژیم فستینگ چی بخوریم؟ (توصیه‌های طب سنتی)
در طب سنتی، توصیه شده مواد غذایی گرم و معتدل و با هضم آسان در وعده‌های غذایی استفاده شود. در رژیم فستینگ نیز باید:
• از غذاهای گرم و سبک مانند سوپ جو، آش ساده و گوشت گوسفند استفاده کرد.
• مصرف آب زیاد با عسل و آبلیمو در ساعات افطار برای پاکسازی بدن مفید است.
• چای سبز، دمنوش نعنا، بادرنجبویه و رازیانه نیز توصیه می‌شوند.
• پرهیز از غذاهای سرد، سنگین و دیر هضم مانند ماکارونی، غذاهای فرآوری‌شده و نوشیدنی‌های سرد مهم است.
۶. در رژیم فستینگ ۱۶ ساعته چی بخوریم؟ (۵ پیشنهاد سالم)
در بازه ۸ ساعته مجاز به غذا خوردن، این ترکیبات پیشنهاد می‌شود:
۱. صبحانه سبک با نان سنگک، پنیر محلی و گردو
۲. ناهار با مرغ یا گوشت گوسفندی با برنج ایرانی و سبزیجات بخارپز
۳. عصرانه با مغزها (بادام، پسته)، خرما و دمنوش
۴. سالاد با روغن زیتون و لیموترش
۵. میوه‌هایی با طبع گرم مثل سیب، انجیر یا انگور
۷. چگونه رژیم فستینگ بگیریم؟ (۵ مرحله ساده)
۱. ابتدا با ۱۲:۱۲ شروع کنید تا بدن عادت کند.
۲. سپس به ۱۴:۱۰ و بعد به ۱۶:۸ بروید.
۳. در ساعات غذا خوردن، پرخوری نکنید.
4. بین افطار و شام حداقل ۲ ساعت فاصله بگذارید.
5. خواب منظم، کاهش استرس و پیاده‌روی سبک روزانه بسیار مهم هستند.
۸. رژیم فستینگ از ساعت چند تا چند است؟ (بر اساس نوع رژیم)
در مدل ۱۶:۸، می‌توانید یکی از این دو زمان را انتخاب کنید:
• از ساعت ۱۲ ظهر تا ۸ شب غذا بخورید
• یا از ساعت ۱۰ صبح تا ۶ عصر
انتخاب زمان بستگی به سبک زندگی، مزاج، ساعت خواب و بیداری دارد
۹. آیا رژیم فستینگ برای دیابتی‌ها مناسب است؟
در طب سنتی، پاکسازی بدن و تنظیم قند خون از طریق پرهیز و کم‌خوری توصیه شده است. اگرچه دیابتی‌ها باید با نظارت پزشک وارد رژیم فستینگ شوند، اما به‌خصوص برای دیابت نوع ۲، فستینگ کنترل‌شده می‌تواند مؤثر باشد.
۱۰. رژیم فستینگ برای تنبلی تخمدان مفید است؟
بله. از دیدگاه طب سنتی، یکی از علل تنبلی تخمدان تجمع مواد زائد و سودا در بدن است. روزه‌داری کنترل‌شده می‌تواند به پاکسازی بدن و تنظیم هورمون‌ها کمک کند. تحقیقات مدرن نیز نشان داده‌اند که فستینگ باعث بهبود حساسیت به انسولین می‌شود که خود یکی از عوامل کلیدی در درمان تنبلی تخمدان است.
۱۱. رژیم فستینگ برای چه سنی مناسب است؟
افراد بین ۱۸ تا ۶۰ سال که سلامت عمومی مناسبی دارند می‌توانند این رژیم را دنبال کنند. کودکان، نوجوانان در حال رشد، سالمندان ضعیف، مادران باردار و شیرده باید از انجام فستینگ خودداری کنند مگر با نظر پزشک.
۱۲. رژیم فستینگ برای چه کسانی مناسب نیست؟
• افراد دارای سوء‌تغذیه
• بیماران قلبی و کلیوی
• زنان باردار و شیرده
• کودکان و نوجوانان در حال رشد
• کسانی که دچار اختلالات خوردن هستند
۱۳. با رژیم فستینگ چند کیلو لاغر می‌شویم؟ (آمار واقعی)
طبق بررسی‌های انجام شده و تجربیات طب سنتی، اگر فستینگ به‌درستی اجرا شود:
• در یک هفته می‌توانید بین ۰.۵ تا ۲ کیلوگرم کاهش وزن داشته باشید.
• در یک ماه، کاهش ۲ تا ۶ کیلوگرم منطقی و سالم است.
📊 14. جدول مقایسه رژیم کتوژنیک و فستینگ (روزه‌داری متناوب)
| ویژگی‌ها | رژیم کتوژنیک (Ketogenic) | رژیم فستینگ (Fasting) یا روزه‌داری متناوب |
| 🔍 تعریف | رژیمی با مصرف بسیار کم کربوهیدرات و بالا بودن چربی | برنامه‌ای غذایی با محدود کردن زمان خوردن (مثلاً 8/16 ساعته) |
| 🎯 هدف اصلی | وارد کردن بدن به فاز کتوز برای چربی‌سوزی | بهبود متابولیسم، کاهش وزن، و تنظیم هورمون‌ها |
| 🍞 مصرف کربوهیدرات | بسیار محدود (کمتر از ۵۰ گرم در روز) | بسته به نوع غذا، ممکن است محدود یا عادی باشد |
| 🧈 مصرف چربی | بالا (۷۰٪ یا بیشتر از کالری روزانه) | محدود به نوع غذا؛ معمولاً توصیه خاصی ندارد |
| 🕒 الگوی زمانی غذا خوردن | آزاد؛ مهم نیست در چه ساعتی بخوری، مهم نوع غذاست | محدود به یک بازه زمانی مشخص (مثلاً از ۱۲ ظهر تا ۸ شب) |
| 🔥 سازوکار کاهش وزن | استفاده از کتون‌ها به جای گلوکز برای سوخت‌وساز | تحریک چربی‌سوزی با افزایش فاصله بین وعده‌ها |
| 💡 حالت کتوز | اساس رژیم است و باید حفظ شود | ممکن است به‌طور طبیعی وارد کتوز شود اما هدف اصلی نیست |
| 😌 سازگاری با سبک زندگی | برای خیلی‌ها دشوار است و نیاز به دقت بالا دارد | انعطاف‌پذیرتر و قابل ترکیب با سبک‌های مختلف غذایی |
| 🩺 مزایای سلامتی | کمک به دیابت نوع ۲، صرع، چربی‌سوزی شدید | بهبود مقاومت به انسولین، سلامت مغز، کاهش التهاب |
| ⚠️ عوارض یا محدودیت‌ها | یبوست، بوی بد دهان، کمبود مواد مغذی، سختی در تداوم | گرسنگی، کاهش انرژی در ابتدا، اختلال خواب در برخی افراد |
15. نتیجه‌گیری | آیا فستینگ با طب سنتی سازگار است؟
رژیم فستینگ، اگر با رعایت اصول مزاج‌شناسی، استفاده از مواد غذایی سالم و مطابق با طبع فردی و بدون افراط و تفریط انجام شود، کاملاً با دیدگاه طب سنتی ایرانی-اسلامی سازگار است. متخصصان بزرگی همچون دکتر روازاده، دکتر خیراندیش و سایر حکما نیز بر اهمیت کم‌خوری، نظم غذایی و فرصت دادن به بدن برای ترمیم تأکید دارند که این بهترین رژیم لاغری همراه با سلامتی بدن است.
به گفته دکتر کرد افشار نیز “رژیم فستینگ متناوب (مثلاً ۱۶:۸) شباهت زیادی به روزه‌داری دارد اما بدون جنبه معنوی و با انعطاف بیشتر.”
دکتر کردافشار این روش را در صورتی توصیه می‌کند که با مذاق مزاج فرد هماهنگ باشد و با رعایت کامل اصول طب سنتی اجرا شود.
پیشنهاد نهایی
اگر علاقه‌مند به کاهش وزن اصولی، پاکسازی بدن و ارتقاء سلامتی هستید، رژیم فستینگ را زیر نظر یک مشاور طب سنتی تجربه کنید. این روش نه تنها برای لاغری مفید است، بلکه مزایای عمیقی برای عملکرد گوارش، مغز، خواب و پوست دارد.
