عطارخونه | خرید اینترنتی محصولات ارگانیک
راهنمای جامع طب سنتی برای انتخاب بهترین خوراک
در طب سنتی ایرانی، مزاج اساس سلامت و بیماری انسان دانسته می‌شود. هر فرد با یک مزاج اصلی متولد می‌شود، اما شرایط محیطی، سبک زندگی و تغذیه می‌تواند باعث تغییر و حتی ایجاد غلبه اخلاط در بدن شود. یکی از مزاج‌های پرشیوع در جامعه امروز، مزاج گرم و تر است. افراد با این مزاج اگر تغذیه متناسب نداشته باشند، به‌مرور دچار مشکلاتی همچون چاقی، رطوبت اضافی بدن، تعریق بیش از حد، مشکلات پوستی و حتی خستگی مفرط خواهند شد.
در این مقاله قصد داریم به‌طور جامع درباره انواع مزاج‌ها، ویژگی‌های مزاج گرم و تر، غذاهای مناسب و نامناسب این مزاج و نکات مهم مربوط به تنظیم رژیم غذایی در این گروه توضیح دهیم.
________________________________________
۴ نوع مزاج اصلی در طب سنتی
بر اساس دیدگاه حکمایی مانند بوعلی‌سینا، اخلاط چهارگانه (صفرا، دم، سودا و بلغم) اساس شکل‌گیری مزاج‌ها هستند. ترکیب این اخلاط، مزاج افراد را تعیین می‌کند:
1. مزاج گرم و خشک (صفراوی): پرانرژی، لاغراندام، سریع‌العمل، مستعد مشکلات عصبی و گرمی‌جات.
2. مزاج سرد و خشک (سوداوی): کم‌انرژی، دقیق و وسواسی، با پوست خشک و استعداد یبوست.
3. مزاج گرم و تر (دموی): پرخون، سرزنده، پرهیجان، مستعد چاقی و تعریق زیاد.
4. مزاج سرد و تر (بلغمی): آرام، کم‌تحرک، مستعد اضافه وزن و مشکلات گوارشی.
در این میان، مزاج گرم و تر موضوع اصلی بحث ماست.
________________________________________
ویژگی‌های بارز مزاج گرم و تر
شناخت خصوصیات این مزاج کمک می‌کند تا راحت‌تر غذاهای مناسب و نامناسب انتخاب شوند. برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های مزاج دموی (گرم و تر):
• پوست روشن یا گلگون و بدن پرخون
• استعداد چاقی و تجمع چربی در نواحی مختلف بدن
• خواب سنگین و طولانی
• میل زیاد به شیرینی و غذاهای پرچرب
• پرانرژی و اجتماعی اما گاهی زودعصبانی
• تعریق زیاد و حرارت داخلی بالا
• مستعد جوش‌های پوستی و التهابات
________________________________________
چرا شناخت غذاهای مناسب مزاج گرم و تر اهمیت دارد؟
برخلاف طب مدرن که بیشتر بر پایه کالری و مواد مغذی تمرکز دارد، در طب سنتی توجه ویژه‌ای به تناسب غذا و مزاج فرد می‌شود.
برای فرد گرم و تر:
• مصرف بیش از حد غذاهای گرم و رطوبتی می‌تواند باعث غلبه دم و مشکلاتی مثل چاقی، فشار خون بالا یا التهابات پوستی شود.
• انتخاب درست غذاها به این افراد کمک می‌کند وزن متعادل داشته باشند و از بیماری‌های مزمن در امان بمانند.
• با شناخت درست مزاج غذایی، می‌توان کیفیت خواب، انرژی روزانه و تعادل روانی را نیز بهبود بخشید.
________________________________________
۶ گروه غذای مناسب برای مزاج گرم و تر
حکمای طب سنتی توصیه می‌کنند افرادی با مزاج دموی بیشتر از غذاهایی استفاده کنند که خاصیت سردی و خشکی ملایم داشته باشند. برخی نمونه‌ها:
1. سبزیجات تازه: کاهو، خیار، کدو، گشنیز، کرفس
2. میوه‌های خنک: انار، آلبالو، هندوانه، زرشک، سیب ترش
3. حبوبات سبک: عدس، ماش، باقلا (در حد اعتدال)
4. لبنیات خنک: دوغ، ماست کم‌چرب، کشک
5. غذاهای دریایی سبک: ماهی سفید، میگو در مقدار کم
6. نوشیدنی‌های مناسب: شربت سکنجبین، ماءالشعیر طبی، عرق کاسنی
________________________________________
۵ نمونه خوراکی که برای دموی‌ها نامناسب است
در مقابل، برخی خوراکی‌ها باعث افزایش حرارت و رطوبت بدن می‌شوند و بهتر است در رژیم غذایی دموی‌ها محدود یا حذف شوند:
1. شیرینی‌های مصنوعی و دسرهای خامه‌ای
2. گوشت‌های گرم مثل گوسفند و شتر
3. غذاهای سرخ‌کردنی و پرادویه
4. نوشیدنی‌های الکلی و محرک
5. مغزیجات بسیار گرم مثل پسته و گردو (مصرف زیاد)
________________________________________
جدول غذاهای مناسب برای مزاج گرم و تر
دسته غذایی خوراکی‌های مناسب توضیحات
سبزیجات کاهو، خیار، کدو، کرفس کمک به کاهش حرارت و رطوبت بدن
میوه‌ها انار، هندوانه، آلبالو، سیب ترش خنک‌کننده طبیعی و تعدیل خون
لبنیات دوغ، ماست کم‌چرب، کشک بهتر است کم‌نمک و سبک مصرف شوند
غلات و حبوبات عدس، ماش، جو مقوی اما سبک برای گوارش دموی‌ها
نوشیدنی‌ها سکنجبین، ماءالشعیر طبی، عرق کاسنی پاکسازی خون و کبد
________________________________________
جدول غذاهای نامناسب برای مزاج گرم و تر
دسته غذایی خوراکی‌های نامناسب علت منع مصرف
گوشت‌ها گوسفند، شتر، کبک افزایش حرارت و خون
شیرینی‌ها قند مصنوعی، شیرینی‌های خامه‌ای ایجاد رطوبت و چاقی
مغزیجات پسته، گردو (زیاده‌روی) حرارت زیاد و جوش‌های پوستی
فست‌فودها پیتزا، همبرگر، سرخ‌کردنی‌ها سنگینی و افزایش غلبه دم
ادویه‌ها فلفل، زنجبیل، دارچین داغ‌کننده و مضر برای دموی‌ها
________________________________________
۴ علامت مهم غلبه دم در بدن
اگر فرد گرم و تر غذاهای نامناسب مصرف کند، دچار نشانه‌های زیر خواهد شد:
1. چاقی سریع و تجمع چربی شکمی
2. جوش‌های پوستی و قرمزی صورت
3. تعریق زیاد و بوی نامطبوع بدن
4. خواب‌آلودگی و خستگی مفرط
________________________________________
توصیه پایانی طب سنتی
هرچند شناخت اصول کلی مزاج غذایی برای همه مفید است، اما باید توجه داشت که:
• هر فرد ترکیب منحصر به‌فردی از اخلاط دارد.
• رژیم غذایی دقیق باید بر اساس معاینه پزشک متخصص طب سنتی تجویز شود.
• تغییرات رژیم غذایی بدون مشاوره ممکن است باعث غلبه اخلاط دیگر شود.
________________________________________
جمع‌بندی
افراد با مزاج گرم و تر بهتر است از غذاهای خنک و سبک استفاده کنند و از خوردن خوراکی‌های گرم و سنگین پرهیز داشته باشند. رعایت این اصول به تعادل بدن، کنترل وزن، پیشگیری از بیماری‌های مزمن و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند. با این حال، برای دریافت یک رژیم غذایی شخصی‌سازی شده لازم است حتماً به پزشک متخصص طب سنتی مراجعه شود.
