
شاید دیدن کسانی که بعد از کمی فعالیت دست بر زانوی خود میگذارند و با ماساژ دادن آن از درد بیامانش شکایت میکنند یا شنیدن صدای ناهنجار از خم و راست کردن پا برای شما آشنا باشد.
زانو یکی از مفاصل پرکاربرد و مهم بدن است که در صورت عدممراقبت میتواند دردهای متفاوتی ایجاد کند و ممکن است پیامدهای جبران ناپذیری در پی داشته باشد.
علت درد زانو
زانو درد میتواند ناشی از ساختار ضعیف استخوان یا پیری باشد. از سایر علل رایج زانو درد میتوان به شکستگی، آسیبهای رباتی، سفتی مفصل به علت آرتریت، آسیبهای منیسک یا جابهجایی مفصل زانو را نام برد. همچنین کمبود ویتامین D در بدن که در نهایت باعث تغییر شکل زانوها میشود هم در این لیست قرار دارد.
گفته میشود علت عمده شیوع زانو درد در نوجوانان و جوانان ایرانی، رژیم غذایی نامناسب، مصرف غذاهای چرب با روغن های ناسالم، تحرک بدنی کم و سبک زندگی نادرست است. لذا برای درمان، افراد باید باید برنامه غذایی مناسبتری داشته باشند.
از دیگر علل زانو درد در سنین جوانی بیماری کندرومالاسی کشکک است؛ سن معمول این بیماری در دوران جوانی بین 20 تا 30 سالگی است و معمولا درد در جلو زانو وجود دارد.
این بیماری در واقع از ساییده شدن غضروف کشکک توسط استخوان ران به وجود میآید. از علتهای ساییده شدن غضروف، حرکت نامتعادل کشکک در مفصل زانو است.
بنابراین رفتار نامناسب با زانو در حین فعالیتهای بدنی و حتی استفاده زیاد از آن در سنین جوانی و پرتحرکی یا ورزش غیرصحیح، ضربه و ضعف عضلات ران باعث ساییده شدن غضروف میشود. در نتیجه فرد احساس درد در زانو را تجربه میکند.
بعضی افراد اغلب در پاهای خود صدا احساس میکنند. اگر این صدا همراه با درد نباشد برای فرد مشکلی ایجاد نمیکند؛ اما اگر همراه با درد باشد باید جدی گرفته شود.
پیشنهاد می کنیم مقاله التهابات مفاصل از چیستی تا درمان را مطالعه فرمایید
برخی از مشکلات شایع که به زانو درد ختم میشوند
در افرادی که شلی لیگامانی دارند لبه پشت استخوان ساق بیشتر درگیر میشود، بنابراین افراد باید سعی کنند وزن خود را هنگام ایستادن به عقب نینداخته و به حالت ایستادن و راه رفتن خود دقت کنند که همیشه در مسیر مستقیم وزن منتقل شود.
در برخی افراد جوان تروماهای کوچک و مستمر نیز شایع بوده، این بیماری بیشتر در اثر تردمیلهای بدون ضربه گیر و در سرعتهای بالا و دوچرخه سواری در فرد ایجاد میشود.
در این مورد توصیه شده اگر از وسیلههای ورزشی برای تناسب اندام استفاده میکنید، باید قبل از شروع ورزش اندام خود را گرم و بعد شروع به ورزش کنید.
همچنین در برخی از این افراد روماتیسم نیز باید تحت بررسی قرار گیرد و درمان شود.
علائم بروز زانو درد
علائم بروز آسیب زانو بسته به نوع مشکل متفاوت خواهد بود که بعضا از این قرارند: درد زانو (خصوصا زمانی که زانو را خم و راست میکنید و زمان پایین آمدن از پلهها)، ورم زانو، حرکت مشکل زانو، قفل شدن زانو، عدم امکان قرار دادن وزن زیاد روی زانو.
درمان زانو در به روش خانگی
همچنین زمان بهبودی کامل به نوع آسیب زانو بستگی دارد و سرعت بهبودی برخی افراد به صورت طبیعی بیشتر از سایرین است؛ اما میتوان اقداماتی برای التیام دردهای طاقت فرسا انجام داد.
برای مثال به زانو استراحت داده و چند روز حرکات سنگین انجام داده نشود. روی زانوی آسیب دیده یخ گذاشته شود که سرما درد و تورم را کاهش میدهد.
هر 3 تا 4 ساعت به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بر زانوی آسیب دیده یخ گذاشته شود. این کار را دو یا سه روز تا زمانی که درد برطرف شود، ادامه پیدا کند.
بستن زانو بند، از پانسمانهای دارای قدرت کشسانی و زانو بندهای مخصوص دور مفصل زانو استفاده شود. این کار علاوه بر پشتیبانی از زانو از تورم هم جلوگیری میکند.
برای کاهش تورم، درحالت خوابیده یا نشسته یک بالش کوچک زیر زانو قرار داده شود. این کار زانو را بالاتر از حد طبیعی نگه خواهد داشت.
درد مفاصل از نگاه طب سنتی
در طب سنتی درد، با عنوان «وجع» یاد شده و اوجاع مفاصل در طبسنتی در واقع همان درد مفاصل محسوب میشود. درد مفاصل، از دیدگاه طبسنتی میتواند با دلایل مختلفی به وجود آید.
به طور کلی، یکی از دلایلی که میتواند در ایجاد درد مفصلی نقش داشته باشد، ضعف مفاصل یا ریزش یک ماده خاص (تجمع ماده) در مفاصل است. به عنوان مثال، چنانچه یک یا چند ماده در زانوها ریزش و تجمع کند، باید انتظار ایجاد درد در این ناحیه را داشت.
این مواد تجمعی، شامل یک یا چند خلط از اخلاط چهارگانه هستند که میتوان به بلغم، دم (خون)، سودا و صفرا اشاره کرد. هر یک از این مواد میتواند در دردهای مفصلی به ویژه زانو، نقش داشته باشد.
یکی دیگر از مواردی که مفاصل دچار آن میشود، ضعف در مفاصل است که این مساله نیز به دلایل مختلفی ایجاد میشود. سو مزاج مفصل (یعنی مزاج مفصل به علل مختلف از حالت طبیعی خارج شده و مزاجی مخالف مزاج طبیعی جایگزین آن شده باشد)، فعالیتهای سنگین و بیش از اندازه و وارد شدن ضربه به مفصل برخی از دلایل ضعف مفصل محسوب میشود.
علت زانو درد از نگاه طب سنتی
فرد با هر مزاجی میتواند به مشکلات زانو مبتلا شود، ولی شایعترین علت دردهای زانو، ریزش بلغم به همراه صفرا به مفصل محسوب میشود.
در نتیجه افراد با مزاج بلغمی یا افرادی که از مواد و خوراکیهای تولیدکننده بلغم استفاده میکنند، بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به دردهای زانو هستند.
به طور کلی، مصرف بیش از اندازه ماهی، مرغ، ماست، میوهها و سبزیجات میتواند باعث تولید بلغم در بدن شود. علاوه بر این، افرادی که گیاهخوار هستند نیز نسبت به دیگران، بیشتر در معرض ابتلا به دردهای مفصلی قرار میگیرند.
چنانچه بیماری در مراحل ابتدایی و فرد تازه به آن مبتلا شده باشد، احتمال درمان بالاتر از زمانی است که بیماری به حالت مزمن تبدیل میشود.
البته عوامل دیگری چون قوت بیماری، شغل، سن، طبع بیمار، اقلیم و محل سکونت او در میزان و سرعت بهبودی نقش اساسی دارد.
درمان زانو درد از نظر حکیم خیراندیش
دکتر حسین خیراندیش حکیم طب سنتی در این باره میگوید، درد پا و ورم پا در زنان بیشتر از مردان رایج است، این درد و ورم در زنان از سن ۳۵ سالگی شروع میشود.
ابتدا در ساق پا ورم ایجاد میشود، بعد این ورم به زانو میزند و بعد تبدیل به درد میشود به خصوص اگر غذاهای سرد استفاده شود.
به دردهایی که از خوردن سردی ایجاد شود یا در فصول سرد باشد، درد سرد گفته میشود. در زنان هنگام زمان قاعدگی این موضوع بیشتر به وجود میآید.
برای درمان درد زانو هر شب به اندازه یک قاشق مربا خوری اسپند میل شود. عسل به صورت ناشنا یک قاشق مرباخوری میل شده و غذاهای سرد به خصوص شبانگاه استفاده نشود.
روغن سیاهدانه در قسمت زانو و ساق پا به مدت 40 روز ماساژ داده شود و حجامت گرم زانو انجام پذیرد. در هفت مرحله بادکش از طرفین زانو انجام شود، اگر ورم خیلی زیاد بود روی زانو را هم بادکش کنید.
اکثر کسانی که هم درد زانو و هم مشکل حرکتی زانو دارند به علت تغذیه سرد و غلبه سردی بدن گرفتار میشوند. این افراد زانوهایشان در علم نوین به اصطلاح آب آورده که بین کشککهای زانو فاصله وجود دارد.
در این افراد حتی اگر آب زانو هم کشیده شود، درصورتی که مجددا از غذاهای سرد استفاده کنند باز زانو آب میآورد.
درمان آرتروز زانو در طب سنتی از نظر دکتر خیراندیش
در صورتی که زانو آسیب دیده باشد یا آرتروز داشته باشد در علم نوین مفاصل زانو بهم نزدیک میشود؛ در طب سنتی مشکل این افراد از خشکی زانوست نه از سردی آن.
برای درمان آسیب دیدگی یا آرتروز باید با روغن بادام تلخ به مدت ۴۰ روز زانو را ماساژ دهید تا به تدریج خوب شود.
همچنین یکی دیگر از روشهای درمان از منظر طب سنتی استفاده از زالو است که درمان جدیدی برای تسکین آرتروز فراهم کرده است؛ چراکه چندین ماده ضدلختگی و ضدالتهابی در بزاق زالو وجود دارد که به کنترل بیماری آرتروز کمک میکند.
به همین دلیل است که این روزها، زالو درمانی برای بهبود آرتروز یک روش درمانی رایج در سراسر دنیا محسوب شده است.
البته زالو درمانی برای افرادی که دچار کمخونیاند، احتمال لخته شدن خون دارند یا عروق خونی حساس دارند توصیه نمیشود. افراد زیر ۱۸ سال و زنان باردار نیز باید از زالو درمانی پرهیز کنند.
به طور کلی جهت پیشگیری از این بیماری سعی کنید وزن اضافی بدن خود را کم کنید. همچنین با مصرف روغن های ناسالم احتمال ابتلا به این بیماری بالا میرود. پس روغن خود را اصلاح کرده و تنها از روغن ارده کنجد (برای مصارف سرخ کردن، پخت و پز و سالاد)، روغن زیتون (پخت و پز و سالاد) و گهگاهی روغن حیوانی(پخت و پز، روی برنج و…) مصرف کنید. از انواع کفش و صندل مناسب استفاده کنید. از کفشهای پاشنه بلند دوری کنید.
از فعالیتهایی که مربوط به زانو زدن می شود بپرهیزید. ۱۵ دقیقه روزانه پیاده روی داشته باشید و همچنین سیگار نکشید.
پاهای خود را در جایگاه بلند نگه دارید تا تورم و درد کاهش یابد و در صورت ادامه درد حتما با پزشک مشورت کنید.