مزاج شناسی چیست و چه اهمیتی دارد؟

مزاج شناسی چیست؟

مزاج شناسی علمی بسیار وسیع و گسترده برای تشخیص و درمان مشکلات جسمی و روحی است، زیرا تمامی جنبه‌های زندگی ما تحت تأثیر طبیعت بدنمان قرار دارد.

به طور کلی دو نوع مزاج وجود دارد: مزاج گرم و مزاج سرد. گروه گرم مزاج، خود به دو طبع صفراوی و دموی و گروه سرد مزاج به دو طبع بلغمی و سوداوی تقسیم می‌شود.

مزاج شناسی بدن در طب سنتی

روش‌های شناخت مزاج بدن در طب سنتی، در 10 دسته کلی طبقه بندی می‌شود که شامل موارد زیر است:

• شکل ظاهر بدن: توجه به اینکه فرد لاغر و قد بلند است یا چاق و قد کوتاه
• هیئت بنیه یا فرم بدنی؛ مثلاً چهار شانه است و استخوان بندی درشتی دارد یا برعکس ریز نقش و ظریف است
• رنگ چهره و بدن: مثلا سبزه و گندمگون است یا سرخ یا سفید
• کیفیت خواب و بیداری: توجه به این که آیا کمی خوابیدن برای تجدید قوا و سرحال شدن او کفایت می‌کند یا اینکه زیاد می‌خوابد
• کیفیت دفع مواد زاید بدن نظیر عرق و ادرار و مدفوع: توجه به غلظت، رنگ و بوی مواد دفعی
• برخی ابعاد شخصیتی و روانی فرد مثل این که فرد زود عصبانی می‌شود، امیدوار و پرانرژی است، یا ناامید و کم انرژی، نکته سنج و حساس است یا بیخیال و آرام و…
• چگونگی عملکرد فرد در موارد مختلف مثلاً سریع صحبت می‌کند یا سریع راه می‌رود یا بر عکس کند و با تاخیر کارهایش را انجام می‌دهد.
• ملمس یا محل لمس پوست او چگونه است: اصطلاحاً اینکه پوست دست یا جایی که زیاد تحت تاثیر عوامل بیرونی مثل هوا و آفتاب نبوده گرم یا سرد است؟ خشک است یا نه حتی بیش از حد نرم و مرطوب است.
• کیفیت موی فرد: از جمله اینکه آیا لخت و روشن و نازک است یا فر و تیره و ضخیم
• واکنش بدن او به چیزهای مختلف مانند غذاهای با طبع سرد و گرم یا تمایل فرد به هوای سرد، گرم، خشک و یا مرطوب چگونه است؟

آموزش مزاج شناسی دکتر خیراندیش

دکتر خیراندیش می گوید: هر چیزی از حیوانات و گیاهان و فصل‌ها گرفته تا ساعت های شبانه روز، سن و سال، مزه‌ها و جنسیت و حتی مکان‌ها و اعضای بدن، مزاجشان با همدیگر متفاوت است؛

بعنوان مثال مزه شیرین: گرم و تر، تلخی و شوری: گرم و خشک، ترشی: سرد و خشک و بی مزه و گس مزه: سرد و تر هستند.

بنابراین مزاج برآیند ۴ خلط صفرا، سودا، دم و بلغم است که باعث شکل گیری بدن شده و رفتارهای خاص همان مزاج را هم پدیدار می کند.

عاشقان تاریخ مانند شیرین و خسرو و مجنون و لیلی همه دموی مزاج بودند چرا که هر چه شدت دم و گرمی بیشتر باشد حرکت‌های جسورانه و رفتارهای خلاف عرف هم  بیشتر است و هر چه مزاج رو به سردی برود قانون گرایی بیشتر و فرد منظم‌تر است.

به اعتقاد کاشانی پدر طب نوین  ایران، کشوری که افراد آن سرد هستند در معرض تحولات اساسی و انقلاب نیستند و  همواره مشکلات خود را با مذاکره حل می‌کنند و به جای تقویت سیستم دفاعی، به دنبال تقویت سیستم جاسوسی و زیرآبی رفتن می‌روند.

یک ایرانی نمی‌تواند قانون مدار باشد! چرا که طبع او گرم است اما در اروپا چون سرما غالب است لذا قانون بهتر رعایت می‌شود؛ ایرانی‌ها معمولا بلغمی و صفراوی هستند یعنی در اوج گرمی ناگهان افسرده می شوند.

آموزش مزاج شناسی دکتر یارقلی

ما براساس مزاج ها تقسیم بندی می کنیم گرمی و سردی و رطوبت و خشکی. اصولا کمدین ها گرم هستند و هرچه تحرک بیشتری داشته باشند خشک بودنشان هم بیشتر  است.

یک روز میتوان مرطوب تر بود و یک روز گرمتر، وقتی سرحال تر هستیم گرمتر و هربار که خبر خوب میشنویم مرطوبتر هستیم. خیلی مواقع از هیبت بدن و چهره و وزن می توانیم مزاج را تشخیص دهیم، بطور مثال انسان های چاق مرطوب ترند.

معمولا در دوران رشد از کودکی الی 25 تا 30 سالگی گرم و تر هستیم، در سن جوانی از 30 تا 40 سالگی رطوبت کمتر می شود و گرم و خشک می شویم و هیجانات و  پرخاشگری بیشتر می شود.

وقتی وارد 40 سالگی میشویم حرارت کمتر میشود و مقداری هم خشکی از قبل داشتیم و درنهایت سرد و خشک می شویم و در نهایت، در سن 60 سالگی یک رطوبت غیر خوب به ما اضافه می شود.

از نظر دکتر یارقلی سوسیس و کالباس به دلیل سودازا بودن مناسب نیستند. دوغ همراه غذا و برای معده های سرد و افرادی که سن بالاتری دارند نوشیدنی مناسبی نیست ولی برای جوان ها که معده های گرم دارند مناسب است. البته نه به همراه غذا، بعنوان یک نوشیدنی مستقل.

در کل نوشیدنی ها و سالادها و ماست باید یک ساعت قبل غذا و دو ساعت بعد غذا مصرف شوند. زیتون، رب انار و نعنا در سرسفره باید مصرف شوند، اما تاکید بیشتر پزشکان به مصرف فقط غذا در سر سفره هست!

ماست یک غذای کامل است و باید با افزدونی هایی مانند خیار و نعنا و  کشمش مخلوط شود تا سردی آن گرفته شود و بعنوان غذا در ظهر تابستان مصرف شود.

در واقع برای هضم غذا به یک حرارت و رطوبت مناسب نیاز هست که وقتی هر کدام از این ها کم یا زیاد شود دچاره عارضه می شویم، با مصرف ماست همین اتفاق می افتد.

مورد بعدی خرما است. خرما را باید در جایی مصرف کرد که نخل رشد می کند مانند جنوب کشور، تهران محل مصرف خرما نیست.

اگر چربی خون ندارید در صبحانه حتما کره محلی مصرف کنید، درصبحانه به هیچ وجه میوه مصرف نکنید.

بهترین ساعت خواب سرشب تا سر صبح است، مثلا 11 شب تا 5 صبح بخوابید.

در صبحانه پنیر نخورید. پنیرهای مرطوب را با عسل بخورید بهتر است.

از صبح که از خواب بیدار می شویم از الفاظ و لحن خوب و مثبت استفاده کنیم تا بدن خوب و سرحالی داشته باشیم، کسی که بدن سرحالی دارد سلول های سرطانی کمتر می تواند آزرده کند، در روز بدن سلول های سرطانی زیادی را تولید می کند که اگر بدن کم نیاورد می تواند آنها را نابود کند.

در پایان می توان گفت آگاهی از تفاوت طبع و مزاج برای افرادی که به طب سنتی رو آورده و می‌خواهند زندگی سالم‌تر و شادتری داشته باشند یک امر مهم است.

با وجود این که طبع قابل تغییر نیست، مزاج را می‌توان با توجه به مزاج سرد یا گرم تغییر داد و سبک زندگی و تغذیه خود را بهبود و به شکل مفید تری در  جهت حفظ تندرستی پیش برد.