دیابت چیست؟ انواع دیابت، علائم دیابت و علت دیابت نوع 1 و 2

دیابت چیست؟

همه ی ما می توانیم با داشتن سبک مناسب و تغییر عادات زندگی، بسیاری از بیماری ها را به تعویق بیندازیم یا از آن پیشگیری کنیم. یکی از این بیماریها دیابت یا مرض قند است. وقتی به اطراف نگاه میکنیم افراد زیادی را می بینیم که دچار دیابت شده اند و این نشان از شیوع بالای بیماری در جامعه دارد.

سلولهای بدن برای رشد و تامین انرژی خود به گلوکز نیاز دارند. زمانی که غذا می خوریم، گلوکز وارد جریان خون می شود، اما گلوکز بدون حضور انسولین نمی تواند وارد سلولها شود.

انسولین هورمونی است که لوزه‌المعده (پانکراس) در بدن تولید می‌کند. این هورمون، قند را از خون گرفته و به داخل سلول‌های بدن منتقل می‌کند تا بدن از آن قند به عنوان انرژی استفاده کند.

به محض وارد شدن گلوکز به داخل سلول، مقدار قند خون کاهش می یابد. زمانی که بدن یک شخص نتواند به اندازه‌ی کافی انسولین تولید کند یا انسولین تولید شده را درست استفاده کند، آن شخص به دیابت مبتلا خواهد شد.

در نتیجه، میزان قند یا گلوکز در خون بالا می‌رود و با اینکه قند زیادی در خون وجود دارد، سلول انرژی کافی برای رشد و اعمال حیاتی خود در اختیار ندارد و با گذشت زمان، این موضوع باعث آسیب به برخی اعضای بدن می‌شود.

انواع دیابت

دیابت نوع ۱، نوع ۲، پیش دیابت و دیابت بارداری از انواع دیابت شیرین یا همان دیابت می باشد.

دیابت نوع یک

دیابت نوع 1 دیابتی است که عوامل ژنتیکی و وراثتی علت اصلی این بیماری است و به دیابت وابسته به انسولین شناخته می شود. در این بیماری پانکراس فرد قادر به تولید انسولین نیست و با انسولین به‌صورت تزریقی درمان می‌شود. این بیماری در کودکان و نوجوانان شایع تر است.

دیابت نوع دو

دیابت نوع دو دیابتی است که می تواند در اثر زمینه های ارثی و یا اکتسابی به وجود آید‌ و به دلیل مقاومت سلول های بدن نسبت به انسولین ایجاد می شود و به دیابت غیر وابسته به انسولین شناخته می شود.

این دیابت که شایع ترین دیابت در جهان است، بیشتر در افراد بزرگسال دیده می شود اما به دلیل اضافه وزن، کاهش تحرک و تغذیه‌ نامناسب شیوع آن در جوانان و نوجوانان هم رو به افزایش است.

این افراد می توانند با اصلاح سبک زندگی در نتیجه با داشتن یک رژیم غذایی مناسب، کاهش وزن، فعالیت فیزیکی، خواب کافی، کاهش استرس و قطع سیگار، بدون دارو بیماری خود را کنترل کنند، همچنین دسته‌های مختلفی از داروهای خوراکی یا تزریقی ضد دیابت نوع دو نیز وجود دارند که هریک از این دسته ها با مکانیسم متفاوتی باعث کاهش قندخون می شوند. انسولین، متفورمین، سیتاگلیپتین و امپاگلیفلوزین از جمله این داروها هستند.

پیش دیابت

گاهی ممکن است میزان قندخون افراد از حد نرمال بیشتر باشد اما نه به آن اندازه که بتوان علائم دیابت را تشخیص داد. در این موارد فرد مبتلا به پیش دیابت شده است، سلولهای بدن این افراد در مقابل ورود انسولین مقاومت می کند.

پیش دیابت قابل برگشت می باشد. خوردن غذای مناسب و سالم، کاهش وزن، ورزش مداوم و کنترل استرس در کنترل پیش دیابت و جلوگیری از تبدیل آن به دیابت بسیار موثر است.

دیابت بارداری

نوع دیگر دیابت که در گروه خاصی از زنان رخ می دهد دیابت بارداری است. این افراد در دوران حاملگی بدون داشتن سابقه دیابت برای اولین بار با افزایش قندخون مواجه می شوند، مقدار گلوکز خونشان بالاست و بدن آنها قادر نیست انسولین کافی برای انتقال گلوکز به سلول های بدن را تولید کند.

زنانی که رژیم غذایی دوران بارداری آنها حاوی مقادیر زیادی از انواع چربی های ناسالم و کلسترول باشد بیشتر در معرض خطر ابتلا به این نوع دیابت هستند.

دیابت بارداری بر روی رشد جنین اثر می‌گذارد و باعث مشکلات تنفسی، ناهنجاری‌های مادرزادی برای جنین و زایمان زودرس برای مادر می‌شود، همچنین نوزاد متولد شده از این زنان ممکن است درشت تر از حالت عادی باشد. این دیابت معمولا پس از زایمان از بین می رود اما این افراد در آینده ممکن است به دیابت نوع دو مبتلا شوند.

دیابت بی مزه

دیابت بی مزه نیز نوع دیگر دیابت و یکی از بیماری‌های نادر است که معمولا به‌دلیل مشکلات ژنتیکی، آسیب‌های مغزی یا کلیوی ایجاد می‌شود و تعادل آب موجود در بدن از بین می رود، در نتیجه مقدار بسیار زیادی ادرار رقیق از بدن خارج می‌شود و بیمار بیش‌ از حد معمول احساس تشنگی می‌کند.

دیابت بی‌مزه دارای دو نوع نوروژنیک (مرکزی یا جمجمه‌ای) و نفروژنیک است. دیابت بی‌ مزه نوروژنیک عارضه‌ای است که در اثر ابتلا به آن، هیپوتالاموس به مقدار کافی هورمون ضد ادرار ترشح نمی‌کند.

اما در عارضه دیابت بی‌مزه نفروژنیک، کلیه‌ها نمی‌توانند به هورمون ضد ادرار واکنش نشان دهند. در کل ابتلا به هر دو عارضه باعث می‌شود کلیه‌ها نتوانند آب را نگه دارند و در نتیجه حجم بسیار زیادی ادرار رقیق و کم‌رنگ از بدن خارج می شود.

علائم دیابت بی‌مزه عبارت‌اند از:

افزایش قابل ملاحظه حجم ادرار
تشنگی بیش از حد‌ و نوشیدن آب فراوان
تکرر ادرار در شب

این علائم شبیه به علائم دیابت شیرین است، اما هیچ قندی در ادرار وجود ندارد و میزان قندخون در حد طبیعی است. دلایل ابتلا به دیابت بی مزه به‌طور عمده ناشی از اختلال در عملکرد کلیه‌ها یا کمبود ترشح هورمون ضدادرار است.

پیشنهاد می کنیم مقاله پیشگیری و درمان دیابت در طب سنتی را مطالعه فرمایید

علائم دیابت

برای درمان این دیابت باید ابتدا نوع آن مشخص شود و متناسب با شدت بیماری، روش‌های درمانی مناسب تجویز شود. معمولا افراد مبتلا به دیابت دچار خشکی دهان می شوند.

یکی از دلایل خشکی دهان در دیابت، افزایش ادرار است. افزایش ادرار باعث دهیدراته شدن بدن می‌شود و از آنجایی که بزاق دهان اساساً از آب تشکیل شده، زمانی که مایعات بدن در حالت تعادل نیست، تولید بزاق نیز تغییر می‌کند.

عامل دیگر که سبب خشکی دهان در افراد مبتلا به دیابت می‌شود، تغییر در ترکیب بزاق است. بزاق دهان علاوه بر آب، حاوی گلوکز و پروتئین نیز هست، دیابت بر ساختار غدد بزاقی اثر می‌گذارد و باعث افزایش اندازه‌ی غدد بزاقی و در نتیجه اختلال در عملکرد این غدد می شود.

تشنگی بیش از حد و نوشیدن زیاد مایعات، پرخوری، تکرر ادرار، کاهش وزن، خستگی بیش از حد، تاری دید، بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست و پاها و بهبود نیافتن زخم ها از علائم ابتلا به دیابت می باشد.

همچنین احتمال ایجاد دیابت در افراد چاق و کم تحرک، افراد با سابقه دیابت در بستگان درجه یک، افراد با سابقه دیابت بارداری یا تولد نوزاد با وزن بالا، همچنین افراد با کلسترول و فشار خون بالا و زنان با سندروم تخمدان پلی کیستیک، بالا می باشد.

بیماری کلیوی و درنتیجه دیالیز یا پیوند کلیه، مشکلات بینایی و حتی نابینایی، بیماری های قلبی و عروقی و بیماری اعصاب محیطی و اختلالات حسی و درنتیجه ایجاد زخم های مزمن و قطع عضو به دلیل عفونت ناشی از آن، از عوارض خطرناک دیابت است.

نوروپاتی دیابتی نیز یک آسیب عصبی ناشی از دیابت است و در کسانی که مدت زیادی مبتلا به دیابت هستند شایع‌تر است و می‌تواند منجر به مشکلات مختلف شود.

علائم نوروپاتی دیابتی بر حسب آنکه محلِ عصب آسیب‌دیده کجاست، متغیر است و ممکن است شامل بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن و درد یا تغییرات دستگاه عصبی خودگردان همچون علائم ادراری به دلیل آسیب به رگ های عصبی باشد. با کنترل قندخون و تغییر در عادات و شیوهٔ زندگی، می‌توان تا حد زیادی از بروز نوروپاتی دیابتی جلوگیری کرد.

مصرف غذاهای نشاسته دار مانند برنج سفید، آرد و نان سفید، سیب زمینی سرخ شده، گوشت های سرخ شده، انواع سوسیس و کالباس، میوه وسبزیجات کنسروی، لبنیات پر چرب، نوشابه و آب میوه های صنعتی، نوشیدنی های انرژی زا، پاستیل، مربا و ژله و انواع شیرینی جات باعث بالا رفتن قندخون و دیابت می شوند.

علائم دیابت کودکان

در کودکان افزایش تشنگی، پُرادراری، افزایش اشتها یا پرخوری، کاهش وزن ناگهانی، بوی دهان میوه‌ای، شیرین یا الکل مانند از علائم ابتلا به دیابت می باشد.

عوارض دیابت در کودکان و نوجوانان مانند بزرگسالان است اما اگر در صورتی که بیماری مدیریت نشود ممکن است کودک در آینده دچار پوکی استخوان شود.

علائم دیابت مردان

عامل شایع دیابت در مردان پایین بودن تستوسترون است. دیابت در مردان نیز میتواند با ایجاد علائمی همچون:

اختلال در نعوظ، آسیب به سیستم عصبی خود مختار (اگر رگ‌های خونی و عصب‌های آلت تناسلی مردان در اثر دیابت آسیب ببیند اختلال نعوظ رخ می‌دهد)، عقب افتادگی در انزال و آزاد شدن مقداری از مایع منی در مثانه و مشکلات اورولوژیک از جمله: مثانه بیش فعال، ناتوانی در کنترل ادرار و عفونت‌های دستگاه ادراری، سلامت جنسی آنها را به خطر بیندازد.

سیگارکشیدن، اضافه‌وزن ، بی‌تحرکی و کم‌تحرکی، داشتن فشارخون یا کلسترول بالا، سن بالای ۴۵ سال و عوامل ژنتیکی خطر ابتلا به دیابت و عوارض آن را در مردان افزایش می دهد.

با ترک سیگار یا کم کردن مصرف، ورزش منظم، حفظ وزن متناسب و به طور کلی سبک زندگی سالم می توان از ابتلا به دیابت در مردان جلوگیری کرد.