کبد چرب چیست؟ انواع، علت و علائم

علائم کبد چرب چیست؟

دلمان را خوش می کنیم به اینکه تست کبدِ ما نرمال است!!! بیماری شایعی که اخیرا در کشورمان مانند بیماری سرماخوردگی، با سرعت زیاد جلوه گری می کند. درکشورهای غربی، شایع ترین علت این بیماری، مصرف الکل است. در کشورهای جهان سوم، شایع ترین علت آن هپاتیت می باشد.

در ایران نه هپاتیت شایع است نه به خاطر مسائل شرعی، الکل مصرف می شود ولی متاسفانه، این بیماری به علت استفاده نادرست از روغن های نباتی و رژیم های غذایی سرخ کردنی است. در بیماری کبد چرب، هپاتوسلول ها (سلول های کبدی) دچار انسداد شده و رسوبات چربی در آنها جمع می شود و کبد چرب بوجود می آید. کسانی که اضافه وزن دارند، در اولویت اول این بیماری قرار دارند. وقتی شخص چاق می شود، کبدش با این علامت، به او هشدار می دهد که دوست من، غذایت خوب نیست، جویدنت خوب نیست، در هضم اول خود مشکل داری! بسیاری از افراد دل خود را به این خوش کرده اند که در تست کبدشان، همه فاکتورها در حد نرمال می باشد.

حتی با توجه به اینکه بعضا 15 کیلو اضافه وزن دارند، خوشحالند که کبدشان سالم است! غافل از اینکه این تست ها زمانی حال خراب کبد را به ما نشان می دهند که کار از کار گذشته و کبد عملا دیگر نمی تواند درست کار کند و مسئله ی انسدادی مطرح است. آن زمان است که بیمار، به دلیل رنگ زرد چهره یا ادرار خود (در اثر افزایش بیلی روبین در خون) به دکتر متخصص مراجعه کرده و علائم زردی، حسابی خودش را نمایان ساخته است. درست وقتی که کبد بسیار درگیر شده و برای درمان آن کمی دیر شده است، خیلی که خوش شانس باشیم در گرید 1 و 2 بیماری، متوجه این مسئله شده باشیم و اگر بیخیال تر از این حرف ها، به عادات نادرست زندگی خود ادامه داده باشیم دچار گرید 4 شده و در نهایت سیروز کبدی به سراغمان آمده است و کاندیدای پیوند کبد شده ایم!

طبیعت کبد در حالت عادی گرم و تر است و وقتی گرمی آن بیشتر شد اولین علائم خودش را در پوست شخص نشان می دهد. حال چرا پوست؟ زیرا مزاج پوست تقریبا متعادل است و به همین دلیل، خیلی سریع علائم داخلی بدن را نشان می دهد.

رنگ رخساره خبر می دهد از سر درون!

وقتی گونه ها سرخ شد، لب شما ترک خورد، کناره ناخن هایتان گوشه کرد و دردناک شد، وقتی بدنتان خارش پیدا کرد، وقتی پاشنه ی پای شما ترک خورد، اینها همه، هشدار و نشانه ای از گرمی کبد است.

برای درمان این گرمی زیاد، باید به این اصل برگشت که "درمان به ضد است و تقویت به عین" به این معنا که باید خوراکی هایی انتخاب نمود که با طبیعت کبد سازگار باشند. یعنی باید غذاهایی بخورد که طبع گرم و تر داشته باشند.

ساختمان کبد یا کندو زنبور عسل؟

کبد یا جگر سیاه، اندامی است که زیر دنده های راست و مسلط بر معده قرار دارد. کبد، وظیفه خونسازی، پالایش، توزیع خون و مواد غذایی را بر عهده دارد جداره ی کبد به صورت خانه خانه و مانند کندوی زنبور عسل می باشد. این جداره، سه پیوست دارد که به آنها «لوبول» می گویند.

داخل کبد، خون بصورت محلول است و به تعبیر طب سنتی مرکب است از چهار ماده که عبارتند از: صفرا، بلغم، دم و سودا. صفرایی که در کبد، محلول است، بدلیل اینکه سبک، لطیف و گرم می باشد، بالانشین بوده و مانند روغنی که روی آش به علت سبک بودن بالا می آید در قسمت بالای کبد قرار می گیرد.

صفرا، عامل گذر خون در مویرگ های ریز اندام های انتهایی است. بنابراین صفرا پیش گذرِ کبد بوده و در ابتدای تشکیل خون، در خانه های کبد نفوذ می کند و مقدمتاً خودِ کبد را تغذیه می نماید؛ در نتیجه اولین ماده ای که وارد کبد می شود صفراست تا ظرف کبد را گرم نگه دارد.

وقتی که غذا می خوریم و سپس آب یخ می نوشیم؛ با توجه به اینکه معده ی ما، همسایه ی دیوار به دیوار کبد است، این آب یخ در کنار کبد قرار گرفته و صفرای داخل کبد یا گرمی معلق در کبد را به سمت جداره ی کبد فراخوان می کند؛ مانند وقتی که در فصل زمستان، گرمای داخل اتومبیل را شیشه ها به خود جذب کرده (بدلیل اینکه در بیرون از اتومبیل سرد است) و روی آنها قطرات عرق ایجاد می گردد.

در کبد نیز چنین اتفاقی می افتد و هر چه آب یخ بیشتری بخوریم گرمای بیشتر یا صفرای بیشتری به جداره جذب می کند و این تکرار روند، باعث رسوب صفرا در جداره ی کبد خواهد شد. شکل این رسوب در مراحل اولیه ی تشکیل، مانند شکل رسوب شیر در ظرف بستنی سازهای قدیمی است که ابتدا قسمت لطیف و گرم و سبک شیر به جداره می چسبد؛ سپس به تدریج آب داخل شیر یخ بسته و قسمت آبکی شیر دیرتر منجمد شده و در نهایت شیر به بستنی مبدل می گردد. در کبد نیز اول بخش گرم خون موجود در کبد که همان صفرای آن است به جداره می چسبد. به تدریج در طول 12-10 سال (بسته به تکرار این رفتارها) کبد چرب به وجود می آید. جالب است بدانید معمولاً در تمام سونوگرافی ها آن قسمتی از کبد این بیماری را نشان می دهد که کنار معده قرار دارد!

آیا می دانید علت کبد چرب چیست؟

از بین بیماری های کبد دو علت مهم وجود دارد. سردی زیاد و گرمی زیاد؛ که سردی، به کبد بیشتر آسیب می رساند. سردی ها هم ریشه اش در سه مورد می باشد:

1. غذای ناجویده خوردن که در نتیجه ی آن، خلط سرد و ناپخته به کبد تحویل داده می شود
2. آب یخ بین غذا خوردن
3. در رفتارها عدم پوشش لباس روی کبد

به طور کلی درمان این سردی ها، مصرف گس مزه ها و ترش مزه ها و ترک این رفتارهاست. طب سنتی می گوید: کبد مخزن چهار قوه است. قوه جاذبه، قوه ماسکه، قوه هاضمه و قوه دافعه؛ که اگر هر کدام از این چهار قوه آسیب ببینند، زمینه بروز یک سری بیماری ها ایجاد می گردد.

قوه جاذبه

کبد توسط این قوه، غذا را از معده به سمت کبد می کشاند. حال اگر این قوه ضعیف باشد، غذا یا به سمت کبد نمی آید یا به طور ناقص می آید و اگر زیاد قوی باشد، غذای هضم نشده را به سوی کبد می کشاند که در این حالت، در معده اسهال شدید بوجود می آید.

قوه ماسکه

کبد توسط این قوه، باید بتواند غذا یا در واقع خلط خروجی از معده را به خوبی در خود نگه دارد و برای این کار نیاز است که صفرای کافی داشته باشد و زمانیکه پخت کافی روی آن اتفاق افتاد رهایش کند.

قوه هاضمه

کبد باید بتواند توسط صفرای موجود هضم بعد از معده را انجام دهد. اگر توانایی هضم این خلط در کبد کافی نباشد خون ناسالم تولید می شود.

قوه دافعه

کبد باید بتواند خون تولیدی را در تمام بدن منتشر کند. اگر این قوه در آن ضعیف باشد، انسداد مجاری کبدی ایجاد می گردد که معمولاً مواد انسدادی، مواد صفراوی هستند. در این حالت بعضاً بیمار اظهار دارد که: جگرم دارد از شدت گرما، آتش می کشد ولی دست و پاهایم یخ کرده است.

این ماده سوزاننده همان ماده انسدادی یا ماده صفراوی است. در حال حاضر در جامعه، مردم بیشتر درگیر بیماری های ناشی از دستگاه گوارش و کبد هستند. یکی از بیماری های سرد که در سراسر دنیا بسیار شایع شده و موردهای آن، آمار میلیاردی دارد، بیماری کبد چرب است.

متأسفانه طب شیمیایی، نه تعریف دقیقی از کبد چرب دارد نه راه درمان درستی. دیدگاه طب شیمیایی به صورت کلی و مبهم بوده و علت این بیماری را تغییر سبک زندگی می داند.

تقسیم بندی انواع کبد چرب

همانطور که پیش تر ذکر شد، لوبول ها سه لایه هستند. حال اگر یک لایه از آنها پر شده باشد فرد مبتلا به «کبد چرب درجه 1» است، اگر دو لایه از آن پر شده باشد مبتلا به «کبد چرب درجه 2» و اگر هر سه لایه را درگیر کرده باشد می شود «کبد چرب درجه 4» و نارسایی کامل کبد و فرد کاندیدای پیوند کبد می باشد.

باید توجه داشت که این نوع کبد چرب که توضیح داده شد، با سبک زندگی ایرانی بوجود آمده و از نوع «کبد چرب سرد» یا «کبد چرب غیر الکلی» است؛ به این دلیل که با خوردن سردی هایی مانند آب یخ، بستنی و دیگر غذاهای سرد پدیدار می شود. نوعی دیگر از کبد چرب با سبک زندگی اروپایی داریم که از نوع «کبد چرب گرم» یا «کبد چرب الکلی» می باشد؛ به این دلیل که از طریق خوردن الکل ایجاد می گردد.

کبد چرب نیز مانند بسیاری از بیماری های دیگر دارای دوره کمون است؛ به این معنا که اگر فکر کنیم من که در حال حاضر یک نوجوانم و اگر آب یخ بخورم هیچ اتفاقی نمی افتد یک افتخار نیست چون آسیب به کبد وارد شده است، منتها این آسیب، مثلاً ده سال بعد خود را نمایان می سازد و حتی اگر افراط در این رویه ی غلط داشته باشیم، ممکن است این بیماری به مدت 5 سال دیگر خود را نشان دهد. اگر ما عادت کنیم این دو رفتار را در جامعه الگو قرار دهیم زمینه ی هم پیشگیری هم درمانِ دسته بزرگی از بیماری های کبدی را فراهم کرده ایم.

عوارض آب یخ و بستنی برای کبد

البته نمی شود گفت اصلاً بستنی نخوریم بلکه بستنی محلول بخوریم. مثل آب هویج بستنی و یا بستنی که کمی آب شده و رو به خنکی است بخوریم و آرام آرام بخوریم که سردی یخ آن حنجره و معده را درگیر نکند. آب با دمای معمولی مصرف کنیم. علت اینکه بعد از بستنی خوردن تشنگی ما زیاد می شود و میل به خوردن آب داریم یا وقتی تشنه هستیم و آب یخ می خوریم و دوباره میل به خوردن آب یخ داریم چیزی نیست جز اینکه صفرای معلق در کبد، به سمت جداره ی نزدیک به معده فراخوان می شود. در نتیجه حرارت در معده دو چندان شده و دوباره این میل زیاد می گردد. ولی وقتی آب در درجه حرارت خنک (نه گرم نه یخ) تشنگی فروکش می کند؛ چون همراه با آب گرم رطوبت می آید و حرارت بیشتری را جذب نمی کند بلکه این رطوبت، صفرای موجود را پاک می کند و صفرای معلق در کبد را فراخوان نمی کند. به همین دلایل است که در شهرهای گرمی مانند کاشان برای اینکه بتوانند گرمای آنجا را برای فعالیت های کشاورزی تحمل کنند، ارده شیره می خورند تا بتوانند گرمای موجود را تحمل کنند، همچنین در شهرهای جنوبی، در فصل تابستان (به اصطلاح خرما پزان) خرما می خورند که بتوانند گرما را تحمل کنند.

آب یخ مهمترین علت کبد چرب

امروزه کبد چرب، تبدیل به یک بیماری فراگیر در کشورمان شده است که دلیل عمده این امر، عدم رعایت تدابیر تغذیه‌ای و همچنین عدم آشنایی مردم با عوامل پیدا و پنهان ابتلا به کبد چرب است.

به‌ خلاف آنچه برخی تصور می‌‌کنند که دلایل ایجاد کبد چرب، عوامل بسیار پیچیده و خاصی است اما دلایل اصلی ابتلا به کبد چرب، عدم رعایت تدابیر بسیار ساده‌ تغذیه‌ای است که آگاهی نسبت به آن، تأثیرات بزرگی به‌ روی سلامت افراد خواهد داشت؛ اما چطور؟!

آب یخ نخستین و بزرگترین علت نابودی کبد شما محسوب می‌شود! نوشیدن مستمر و روزانه آب سرد، به‌شدت سلامت کبد شما را تهدید می‌کند و این یکی از تذکرات و تدابیر جدی بر اساس آموزه‌های طب سنتی ایران است که متأسفانه در طب نوین به این دستورات و تدابیر، کم‌ترین توجهی نمی‌شود.

چه‌بسیار افراد مبتلا به کبد چرب که حتی پس از مراجعه به پزشک متخصص و آغاز روند درمانی خود، همچنان دلایل ابتلای خود به این بیماری را نمی‌دانند و پزشک متخصص آنها نیز بسیاری از تدابیر و پرهیزات ضروری طب سنتی برای درمان کبد چرب را به این دسته از بیماران گوشزد نمی‌کند! به همین دلیل شاهد بسیاری از بیماران مبتلا به کبد چرب هستیم که همچنان به نوشیدن “آب یخ” ادامه می‌دهند!

نوشیدن آب یخ با شکم خالی یا به‌صورت ناشتا، اثرات مخرب بسیار شدیدتری به‌همراه دارد. همچنین نوشیدن آب سرد و یخ پس از فعالیت‌های شدید بدنى و ورزشی از مهمترین دلایل ابتلا به کبد چرب است.

قاتل کبد را می شناسید؟

یکی از خوراکی‌هایی که بین ایرانیان طرفداران بسیاری دارد و به اشکال متفاوت در طبخ غذاها استفاده می‌شود، برنج است. متخصصین طب سنتی برای کاهش عوارض منفی این غذا افزودن برخی ترکیبات را پیشنهاد کرده‌اند که از خاصیت‌ چاق‌کنندگی آن کم می‌کند.

مزاج برنج سرد و تر است

وقتی مزاج غذایی سرد و تر باشد، مصرف آن‌ها باعث چاقی خواهد شد. برنج چنین مزاجی دارد. این ماده غذایی انباشتی از نشاسته است که باعث چاقی می‌شود. در واقع برنج یکی از عوامل اصلی چاق شدن و ابتلا به کبد چرب محسوب می‌شود.

سردی برنج را چگونه اصلاح کنیم؟

افزودن شوید، سبزی‌پلو، زیره، زعفران یا میخک به برنج باعث اصلاح مزاج این ماده خوراکی شده و کمتر باعث چاقی می‌شود؛ چون مزاج سرد آن با افزودن ادویه‌هایی با مزاج گرم و خشک گرفته می‌شود.

زیره علاوه بر کاهش سردی برنج، باعث کاهش نفخ شده و به هضم بهتر غذا کمک می‌کند، عملکرد دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد و در سوخت‌ و ساز چربی نقش موثری دارد. میخک هم باعث کاهش دردهای عصبی و همچنین کاهش دردهای گوارشی و کولیک می‌شود. همچنین افزودن سبوس به برنج هم در کاهش خاصیت چاق‌کنندگی برنج موثر است.

مصرف خورشت های گرم با برنج

اگر جزو افرادی هستید که تمایلی به افزودن زیره و میخک به برنج ندارید، بهتر است بیشتر برنج را به صورت مخلوط سبزیجات مصرف کنید. می‌توانید بسته به نوع خورشت با افزودن ادویه مناسب با مزاج گرم و خشک، مزاج برنج را اصلاح کنید. مثلا به خورشت قیمه حتما زعفران یا زردچوبه و دارچین و به خورشت قورمه سبزی، فلفل سیاه اضافه کنید.