تدابیر ماه رمضان در طب سنتی

تدابیر دکتر روازاده برای ماه مبارک رمضان

در آستانه ماه مبارک رمضان توصیه های بهداشتی ذیل جهت رعایت شما روزه داران محترم تقدیم می گردد تا ان شاء الله با رعایت این نکات و در نتیجه تندرستی شما عزیزان، امکان بهره مندی بیشتر از معنویات این ماه مبارک فراهم گردد:

• قبل از شروع ماه رمضان با گرفتن روزه های مستحبی یا قضا، بدن خود را برای یک ماه روزه داری، کم کم آماده نمایید یا این که نزدیک ماه رمضان صبحانه را کامل میل کنید ولی ناهار نخورید یا ناهار را خیلی سبک میل نمایید و خوردن آن را به تاخیر  بیاندازید تا اینکه ناهار کم کم به طرف عصر کشیده شود و معده عادت نماید.
• با توجه به این که معده انسان در طی خواب، فعالیت ندارد ولی روده در طی خواب به فعالیت خود ادامه می دهد بنابراین هیچ گاه با شکم پر نباید خوابید؛ چراکه این امر باعث فساد غذا در معده و عدم هضم صحیح می گردد. باید بسته  به نوع غذایی که میل می کنید و با توجه به توان معده خود در هضم غذا، حدود یک الی دو ساعت بعد از غذا خوردن، حتماً بیدار باشید.

این مسأله در خوردن افطار و سحری باید مورد توجه قرار بگیرد لذا حداقل یک ساعت بعد از سحری نخوابید.

• اگر آب، نمک و روغن سفره ما سالم باشد اصلی ترین موارد رعایت شده است.

آب: آب باید بدون کلر و مواد افزودنی باشد مانند آب باران، آب چشمه، آب قنات، آب چاه عمیق

روغن: همین بس که مردم عزیز ما بدانند روغن خوب و بد فرقشان این است که روغن خوب هرگز با حرارت دادن حالت چسبندگی به خود نمی گیرد و روی کاشی و گاز  آشپزخانه نمی چسبد ولی متاسفانه می بینم تقریبا همه روغن های بازار این چنین  هستند و وقتی وارد بدن انسان می شود به علت وجود گرما در بدن ما سفت می شوند و باعث بسته شدن عروق و ایجاد کبد چرب می شوند.

روغن های خوب  و سالم عبارتند:

1. روغن ارده کنجد
2. روغن زیتون
3. روغن محلی

نمک: نوعی از آن مورد تائید است که بصورت طبیعی در طبیعت یافت می شود خصوصاً نمک دریا که به علت وجود عناصری از قبیل منیزیم و … باعث کاهش فشار خون می شوند.

• دیابتی ها می توانند روزه بگیرند و بسیار مفید است ولی کسانی که کلیه هایشان مشکل دارد بسته به نوع آن باید با پزشک خود مشورت کنند.

در ماه رمضانی که با گرمای طاقت فرسا روبرو باشیم رعایت این امور اجبار است:

1. عدم پرخوری در سحر
2. عدم مصرف مواد غذایی خیلی شیرین، تند و شور
3. استفاده از مواد غذایی تفه (بی مزه) مانند کدو، کلم و امثالهم بسیار مهم است.

• هرگز مواد خوراکی پخته شده را همراه خام مصرف نکنید و سعی کنید دور از افطار تا قبل سحر، از مواد خام و میوه ها و تنقلات مفید بهره مند شوید.
• افراد لاغر در این ایام از چیزهایی که حرارت بدنشان را بیشتر افزایش می دهد بپرهیزند. مثل: رفتن در آفتاب، دوش آب سرد، غذاهایی که فلفل، ادویه و گرمی زیاد دارند، سرخ کردنی ها و… برعکس از غذاهایی که همراه با آب بیشتری هستند، لعاب بیشتری دارند و رطوبت بخشی بیشتری برای بدن دارند استفاده کنند مثل خورشت کدو، فرنی، شیر طبیعی، میوه های مرطوب مثل هلو و استفاده از دوش آب ولرم(آن هم به هنگام خواب نه در طول روز)

نکات قابل ملاحظه در سحر

• بهتر است سحری را با آب شروع نکنیم اما کسانی که عطش دارند و گرم مزاج هستند و با مصرف آب اشتها باز می کنند اشکالی ندارد. همراه با غذا خوردن نیز نباید آب خورده شود.
• مصرف مواد شیرین در اولویت است مثل خرما، حلوا و هر چیز شیرین طبیعی

رسول خدا (صل الله علیه و آله) فرمودند: خرما چه خوش سحری ای است.

اما اگر فرد دیابت (مرض قند) داشت چه کند؟

با  مسئولیت دکتر روازاده همه شیرینیهایش را با عسل بپزد و در سحر استفاده کند مثلاً مربا با عسل، کمپوت با عسل، شربت با عسل، حلوا با عسل یا شیره توت، حتی فسنجان با عسل

• برای جلوگیری از ضعف، حتماً در وعده غذایی سحر از نان سبوس دار استفاده نمایید و حتی سبوس گندم بخرید و یک یا دو قاشق غذاخوری داخل آب خورشت ریخته و همراه نان بخورید.
• اگر مقداری گوشت بخورید به صورت سیرابی، کله پاچه، آبگوشت و خورشت های گوسفندی مانند قیمه خیلی خوب است و باعث می گردد تا در طی روز گرسنه نشوید. غذای چرب طبیعی جلوگیری از تشنگی نیز می کند.
• برای جلوگیری از ایجاد ضعف، برنج حتی الامکان نخورید یا کم بخورید.
• مربای هر چیز که با عسل پخته شده بخورید و یا بعد از سحر می توانید یک فنجان شربت ولرم عسل میل نمایید.
• در پایان غذا با مقداری نمک طعام دریا خیلی جزئی دهان خود را شور کنید.
• هیچ وقت مخصوصاً در سحرها از نوشیدنی های کارخانه ای به ویژه نوشابه های گازدار نخورید.
• هرگز از گوشتهای با طبیعت سرد مانند ماهی در سحر استفاده نکنید که طی روز ضعف فراوان خواهید داشت!
• در وعده سحر، همراه با غذای سحر از مواد غذایی خام و ناپخته همچون کاهو یا میوه استفاده نکنید.
• خوردن ماست در کنار هرگونه غذای دارای گوشت قرمز یا سفید ممنوع می باشد. چراکه گوشت ماست را فاسد و روده ها را هلاک می کند. همانگونه که میوه، شیر را فاسد و معده را هلاک می کند، اگر هوس ماست کردید دور از افطار در طول  شب بخورید و یا در زمانیکه موقع سحری گوشت در غذای شما نباشد میتوانید ماست بخورید.
• خوردن سحری بسیار مهم است و حتماً باید خورده شود، به خصوص  برای افراد لاغر خوردن سحری اجباری است چون گرسنگی زیاد باعث گرمی زیاد می شود و معده را مجبور می کند که رطوبات و اخلاط مفید بدن را هضم کرده و در بدن منتشر نماید و چون این موارد خاصیت غذایی کمتری دارند پخش شدن آنها در بدن موجب بروز عوارض و بیماری می شود. لذا خوردن سحری لازم و واجب است حتی چند لقمه.
• افراد چاق علاوه بر روزه گرفتن اگر از غذاهای لاغر کننده و کم رطوبت استفاده کنند به لاغر شدن سریعتر آنها کمک می کند.

پیشنهاد می کنیم مقاله اصول تغذیه سالم از نگاه متخصصان طب سنتی را مطالعه فرمایید

نکات قابل ملاحظه در طی روز

در  طی روز به دلیل گرسنگی، حرارت بدن بالا می رود و پوست گرم تر شده که باعث لاغری و آب شدن چربی می شود، این امر برای افراد چاق مفید است، ولی افراد لاغر باید از هر چیزی که باعث گرم تر شدن آنها می گردد، پرهیز کنند.

افراد لاغر در طی روز جلوی آفتاب نروند و محیط خود را خنک نگه دارند، همچنین دوش آب سرد باعث گرم تر شدن بدن می گردد و باید برای خنک شدن، دوش آب ولرم بگیرند و ا انجام فعالیت شدید خودداری کنند.

نکات قابل ملاحظه در افطار

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: پیامبر خدا به هنگام افطار، با حلوایی آغاز می کرد و بدان روزه می گشود و اگر نمی یافت با چند خرما و اگر نیز یافت نمی شد، با آب نیم گرم. آنگاه می فرمودند این موارد معده و جگر را پاک می کند و سردرد را از میان می برد.

• با نمک افطار را باز کنید و سپس شروع افطار، آب جوشیده ولرم همراه با خرما یا عسل میل کنید. آب ولرم، اخلاطی که درطول روز درمعده جمع شده اند را می شوید و شستشوی ابتدایی معده و مجاری گوارشی از دهان تا معده انجام می شود.
• بدلیل حرارت بالای معده در اثر گرسنگی زیاد، وارد نمودن آب یخ و سرد در ابتدا باعث تغییر ناگهانی حرارت معده و قبض یکباره معده و سردی شدید معده و ضعف معده می شود. همچنین مصرف آب خیلی گرم و جوش هم می تواند موجب  افزایش حرارت معده شود. بهترین وجه شروع، با آب ولرم است و غذاهای سهل الهضم و شیرین، چراکه به علت نیاز کبد، طبیعت بدن تمایل زیادی به جذب فوری شیرینی دارد.

اگر خدای ناکرده در چنین شرایطی آب یخ را بخورید چون در معده توقف نمی کند، مستقیم وارد روده شده که می تواند حتی باعث مرگ ناگهانی بدنبال رفلکس عصبی شود.

در این موارد برای اینکه بتوانید آب را در معده نگه دارید حتما حداقل تکه ای نان قبل از آن میل کنید لذا برای رفع تشنگی نیز سعی نکنید، که عطش خود را به یک باره و با نوشیدنی زیاد از بین ببرید که در این صورت تشنگی بر طرف نخواهد شد.

برای رفع تشنگی، نصف لیوان آب را جرعه جرعه بنوشید و سپس مقداری نان خشک میل نمایید سپس نصف دیگر لیوان را به صورت جرعه جرعه و آهسته بنوشید.

• در افطار از غذاهای سهل الهضم و ترجیحاً شیرین همچون فرنی ها، حلیم و آش ها استفاده کنید.
• برای صرف شام، بهتر است در همان وعده غذایی افطار به حد سیری افطاری میل شود، مگر آن که با یک فاصله زمانی شام میل کنید که در آن صورت باید مراعات نمایید تا با شکم پر نخوابید.
• افراد لاغر در فاصله افطار تا سحر، باید از مواد غذایی و میوه های آبدار استفاده کنند.
• طبق عادت غلط نان و پنیر و سبزی نباید در رأس افطار میل شود.
• هرگز از زولبیا و بامیه های موجود در بازار که از روغنهای صنعتی تهیه می شوند، استفاده نکنید. حتی در برخی از موارد برای سود بیشتر از روغن های صنعتی فاسد و سوخته شده نیز استفاده می کنند.

توصیه‌های دکتر خیراندیش در ماه رمضان

8 توصیه غذایی برای ماه مبارک رمضان

1. غذای افطاری در یک وعده میل شود.
2. از خوردن تنقلات فراوان در فاصله افطار تا سحر خودداری شود و روزه‌ داران برای خوردن وعده سحر کمی زودتر از خواب برخیزند.
3. در وعده سحر از آشامیدن آب زیاد باید پرهیز نمود، زیرا موجب ایجاد نفخ و اختلال در هضم می‌شود.
4. هنگام افطار نیز از آغاز کردن تغذیه با آب سرد، نوشابه و… خودداری شود. به جای آن میتوان از مقداری آب جوشیده ولرم یا آب گرم و عسل استفاده کرد.
5. مصرف بعضی از غذاها که در هنگام افطار متداول است مثل آش رشته با روغن فراوان، زولبیا بامیه، کله پاچه، سیراب شیردان و… مناسب نیست. به جای آن روزه داران با توجه به مزاج خود می‌توانند از آش‌ها و سوپ‌ها، حریره‌ها، مرباها و  شیرینی‌جات طبیعی مثل عسل، کشمش، مویز، خرما و… استفاده نمایند.
6. معده خالی در زمان ‌افطار تحمل غذای سنگین را ندارد بنابراین استفاده از غذاهایی با هضم راحت مانند آشهای محلی و ساده، سوپ و حلیم در این وعده توصیه می‌شود.
7. استفاده از غذاهای تند و پر ادویه، شور و سرخ کرده، غذاهای آماده و بسته بندی، غذاهای خمیری مثل ماکارونی، الویه، قارچ، انواع فست فودها، یخ، چای پررنگ، قهوه و کاکائو،  انواع نوشابه‌ها و آبمیوه‌های صنعتی چه در این ماه و چه در ماه‌های دیگر سال به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود مگر به ضرورت. به جای آن روزه‌داران می‌توانند به تناسب مزاج خود از غذاها، شربت ها و آبمیوه‌های طبیعی استفاده نمایند.
8. از پرخوری و روی هم خوری چه در وعده افطار و چه در وعده سحر پرهیز شود و نوشیدنی و میوه حداقل با ۱ تا ۲ ساعت فاصله از غذا مصرف شوند.

6 توصیه برای رفع تشنگی در ماه مبارک رمضان

به منظور رفع تشنگی چند توصیه از حکیم دکتر خیراندیش محضر شما عزیزان معرفی می‌گردد:

1. در صورتی که تشنگی شدید است، ساعات پایانی شب از ترکیب آبغوره و رب انار خانگی 3 قاشق غذاخوری تا نصف استکان در یک استکان آب حل کرده و میل کنید. نسبت  آبغوره به رب انار 3 به 2 است، یعنی 3 کیلو آبغوره بدون نمک آفتابی با 2 کیلو رب انار مخلوط و چند دقیقه بجوشانید، سپس در جای خنک نگهداری  کنید و از آن با دستور فوق استفاده نمایید.
2. استفاده  از تخم خرفه‌ای که در دوغ خیسانده، سپس آن را خشک کرده باشید و بصورت  شربت، یکی دو ساعت بعد از افطار تا هنگام خواب و نیز چند دقیقه قبل از شروع وعده سحری میل نمایید.
3. شربت خاکشیر و آبلیمو
4. شربت آب زرشک
5. شربت آبغوره و خاکشیر
6. شربت رب انار

وهر نوشیدنی طبیعی که اندکی ترش باشد می‌تواند کاهش تشنگی را به دنبال داشته باشد. منتها بهتر است که زمان مصرف آن بین افطار تا سحر باشد.

ضمن اینکه عرق‌هایی همچون عرق بیدمشک، گلاب، عرق کاسنی، عرق نعناع، عرق بید و… نیز می توانند نقش بسزایی در کاهش و رفع تشنگی داشته باشند.